ارزیابی عملکرد دانه و زمان برداشت ژنوتیپ های رازیانه های ایران طی 3 سال

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill) گیاهی چند ساله از خانواده چتریان است که علاوه بر استفاده های دارویی، در مصارف تغذیه ای، تولید موادآرایشی، عطرسازی، معطرکردن خوراکی ها و نوشیدنی ها کاربرد وسیع دارد. ایران یکی از مناطق منشا رازیانه است و چهارمین تولیدکننده بزرگ رازیانه در دنیا میباشد و با توجه به ارزشمندی این گیاهدارویی و تنوع موجود از لحاظ عملکرد دانه و زمان برداشت، تصمیم به بررسی این تنوع گرفته شد. در این مطالعه 26 ژنوتیپ رازیانه از مناطق مختلف ایران جمع آوری شده و صفات عملکرد- دانه و زمانبرداشت آنها در سه سال متوالی بررسی و به صورت طرح اسپلیت پلات در زمان تجزیه شد. نتایج نشان داد اثر سال در ژنوتیپبرای صفات معنی دار بود. ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ زمان برداشت 3 گروه زودرس (به طور متوسط 120 روز)، میان رس ( 180روز) و دیررس( 250 روز) بودند. در 3 سال آزمایش کمترین فاصله زمانی بین برداشت های ژنوتیپ، در زودرسها مربوط به یزد (دامنه تغییرات 5 روز (SE=1.5)، در میانرسها مربوط به فزوه (دامنه تغییرات 9 روز (SE=3) و در دیررس ها مربوط به قزوین (دامنه تغییرات 12 روز (SE=4.5) بود. به طور میانگین 3 ساله، ژنوتیپ های با بیشترین مقدار عملکرد دانه، در بین زودرس ها ژنوتیپ های فسا و رفسنجان ( 231 و 214 گرم در مترمربع)، در بین میان رس ها ژنوتیپ های مشکین شهر و مغان ( 650 و 502 گرم در مترمربع)، و در بین دیررس ها ژنوتیپ های حاجی آباد و ساری ( 206 و 166 گرم در مترمربع) بودند. بیشترین مقدار عملکرد دانه در ژنوتیپ های زودرس ودیررس در سال دوم، و در ژنوتیپ های میانرس در سال سوم بود. کمترین مقدار تفاوت عملکردهای 3 سال در ژنوتیپ های زودرس متعلقبه همدان (از 98 تا 145 گرم (SE=14)، در ژنوتیپ های میان رس متعلقبه فزوه (از 225 تا 271 گرم (SE=15))، و در ژنوتیپ های دیررس متعلقبه چاهستان ( از 98 تا 245 گرم (SE=45)) می باشد. تنوع موجود در رازیانه های ایرانی می تواند سرمایه اصلاحگران ایرانی برای بهبود ارقام رازیانه کشور باشد.

کلیدواژه ها:

رازیانه ، عملکرد دانه ، زمان برداشت