بهینه سازی تاریخ کشت دیم به منظور افزایش بهره وری بارش (گیاه عدس)

وضعیت رطوبتی و دمای خاک دو عامل اساسی در تعیین تاریخ کشت دیم می باشد که بر میزان عملکرد و بهره وری بارش موثر می باشد. کشت زود هنگام و عدم وجود شرایط دمایی مناسب باعث خواهد شد بذرها جوانه نزده و توسط مورچه ها به اعماق خاک منتقل شوند، از طرف دیگر کشت دیر هنگام سبب از دست رفتن فرصت استفاده از باران و کاهش عملکرد محصول می شود. از این رو تهیه ی مدلی جهت بهینه سازی تاریخ کشت، می تواند تاثیر زیادی در افزایش عملکرد محصولات دیم داشته باشد. به همین منظور مدلی جهت تعیین تاریخ کاشت مناسب در قزوین تدوین گردید که اساس آن بر پایه ی بیلان رطوبتی خاک و دما در منطقه ی ریشه می باشد. اجزاء اصلی بیلان در این مدل عبارت بودند از میزان تبخیر از سطح خاک، تعرق گیاه که بر اساس ضریب گیاهی دوگانه محاسبه شد و همچنین اطلاعات بارندگی منطقه. سپس با رسم مقادیر تبخیر تعرق روزانه و رطوبت باقی مانده در خاک، تاریخ کشت طوری تعیین گردید که گیاه با کمترین تنش خشکی در طول دوره ی رشد مواجهشود. براساس خروجی های مدل تدوین شده دو تاریخ کشت 15 و 25 فروردین ماه برای گیاه عدس در سال 1390 تعیین شد و برای تعیین تاثیر تاریخ کاشت بر میزان عملکرد گیاه، آزمایشی صحرایی در قالب بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار وسه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد تاریخ کشت اثر معنی داری بر عملکرد دانه، تعداد دانه در واحد سطح و عملکرد بیولوژیکی عدس دیم در سطح 1٪ داشت. تاخیر در زمان کاشت باعث شد عملکرد دانه و بیوماس به ترتیب 70٪ و 40٪ کاهش پیدا کند، همچنین تعداد غلاف دربوته و شاخص برداشت نیز در سطح 5٪ معنی دار بودند، دیگر اجزای عملکرد مانند وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، نسبت پوکی و تعداد شاخه های فرعی تفاوت معنی داری نداشتند.

کلیدواژه ها:

افزایش بهره وری بارش ، تاریخ کاشت ، کشت دیم ، عدس