پایش مکانی نسبت بارش دریافتی و تغییرات آن در ایران زمین طی دهه های اخیر به کمک داده های شبکه ای GPCC

برای انجام این پژوهش داده های ماهانه ی یاخته ای بارش ایران زمین با تفکیک مکانی 0/5 × 0/5 درجه ی قوسی طی بازه ی زمانی 1976/1 تا 2010/12 از مرکز اقلیم شناسی بارش جهانی (GPCC) استخراج شد. پایگاه داده ای در ابعاد 619 × 420 ایجاد شد که بر روی سطرها زمان(ماه) و بر روی ستون ها مکان(یاخته ها) قرار داشت. نسبت بارش هر ماه از مجموع کل بارش سالانه برای هر یاخته طی بازه ی زمانی مورد پژوهش محاسبه شد. نقشه های ماهانه ی میانگین مقادیر نسبت بارش ایران تهیه شد. روند تغییرات مقادیر نسبت بارش به کمک آزمون ناپارامتریک منکندال در سطح اطمینان ۹۰ درصد آزمون شد. یافته های این پژوهش نشان داد که نسبت بارش دریافتی مناطق مختلف ایران زمین طی ماه های مختلف سال متفاوت است و بیانگر توزیع زمانی و رژیم بارشی ایران زمین است. بیشترین بارش دریافتی نیمه ی جنوبی کشور مربوط به ماه های دسامبر تا مارس است. سهم بارش های فصل بهار در مقدارکل بارش دریافتی شمالغرب و شمالشرق کشور بیشینه است. جنوبشرق ایران زمین در تابستان نسبت به سایر مناطق دیگر بیشترین سهم را در مقدار کل بارشی دریافتی دارد. بطور کلی برازش آزمون روند بر روی سری زمانی مقادیر نسبت بارش دریافتی ایران زمین نشان داد که طی ماه های گرم سال سهم بارش دریافتی سالانه ی برخی مناطق رو به افزایش است. گستره ی روند معنادار تغییرات نسبت بارش دریافتی کشور طی ماه های سرد سال ناچیز است. در ماه آوریل و اکتبر بر روی برخی مناطق جنوبشرق و در ماه مارس در بخش های غربی کشور بصورت پراکنده روند نسبت بارش دریافتی معنادار و منفی است. بر پایه ی نتایج این پژوهش، به نظر میرسد که رژیم بارشی ایران زمین طی دهه های اخیر تغییر کرده و به سمت فصل گرم سال جابه جا شده است.

کلیدواژه ها:

مرکز اقلیم شناسی بارش جهانی ، نسبت بارش ، روند ، ایران