مسائل هیدروپلیتیکی ناشی از انتقال بین حوضه ای آب (با تأکید بر طرح بهشت آباد)

توزیع ناهمگون مکانی و زمانی بارش، کمبود ریزشهای جوی، عدم میان عرضه و تقاضای آب در برخی نواحی کشور، کاهش تدریجی منابع آب بویژه بر اثر تغییرات آب و هوایی در کنار رشد بالای جمعیت بویژه در برخی نواحی کشور از یکسو و انتقال آب از نواحی دارای توان هیدرولوژیکی نسبتاً خوب به سایر مکان های دارای کمبود آب از سوی دیگر سبب می شود که رقابت های شدید و منفی بر سر تصاحب منابع آب صورت گیرد. این امر در نهایت زمینه تنش میان گروه ها، مراکز جمعیتی و فضاهای سکونتگاهی را با یکدیگر سبب میشود. امری که از منظر ژئوپلیتیک منجر به صورت بندی «هیدروپلیتیک منفی» در مقیاس ملی و ناحیه ای میگردد. مقاله حاضر با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با هدف شناسایی و تبیین نقش عوامل و ارزش های جغرافیایی منجمله منابع حیاتی آب به ویژه انتقال بین حوضه ای آب از حوضه کارون شمالی در استان چهار محال و بختیاری به داخل فلات مرکزی ایران در بروز منازعات و واگرایی های محلی انجام گرفته است. در موضوع انتقال بین حوضه ای آب در طرح بهشت آباد فراتر از بحث های فنی صرف، باید ابعاد و پیامدهای اکولوژیکی، اقتصادی، زیست محیطی و بویژه سیاسی، اجتماعی و امنیتی آن در مبدأ و مقصد در نظر گرفته شود. مطابق یافته های تحقیق، اختلافات بالقوه و بالفعل تقسیم آب در استان های گیرنده، اثرات متعدد و ناگوار اجتماعی ملهم از طرح، انتقال آب محملی برای جغرافیای انتخابات، حساسیت های جغرافیای سیاسی اقوام و بروز شکاف های هویتی و قومی و در نهایت کنشگری های سیاسی متأثر از طرح بهشت آباد توسط مردم و مسئولین از جمله پیامدهای هیدروپلیتیکی آن میباشد. لذا توجیه بایسته های ژئوپلیتیکی طرح های عظیم انتقال آب میباید توسط جغرافیدانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها انجام گیرد که روابط و پیوستگی های مکان، فضا و سیاست را به صورت ترکیبی، همدید و کلنگرانه تحلیل میکنند.

کلیدواژه ها:

ژئوپلیتیک خرد ، هیدروپلیتیک ، انتقال بین حوضه ای آب ، طرح بهشت آباد