سنجش برخی مولفه های توسعه روستایی در مناطق مرزی استان کردستان

روستا مهد تکامل و حیات بشریت بعنوان شاهکلید پیشرفت کشورها، بیتردید نقش انکارناپذیری را در تحقق توسعه سرزمینی ایفا مینماید. نگاهی به تجربه تاریخی فرایند توسعه در کشورهای توسعه یافته، به وضوح این امر را معلوم میسازد که توسعه روستایی عنوان بنیان توسعه ملی، بایستی در اولویت برنامه ها و محور سیاستها قرار گیرد. چرا که ثبات نظام روستایی ضامن توسعه ملی و اختلال در عملکرد این مناطق میتواند جدیترین تهدید سرزمینی به شمار آید. بر همین اساس پژوهش حاضر با بهرهگیری از روشهای کمی سعی دارد با استفاده از منابع اسنادی و آمارنامه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 ، در راستای سازماندهی فضایی مکانی سکونتگاههای روستایی وکمک به شناخت میزان نابرابری و شناسایی نقاط محروم، سعی دارد به سنجش برخی مولفه های توسعه در مناطق روستایی شهرستانهای استان کردستان بپردازد. بر همین مبنا بررسی حاضر قصد دارد تا میزان توسعه روستایی مناطق مورد مطالعه را در قالب 3 شاخص بهداشتی، ارتباطی، خدماتی اداری برای 404 روستا که از 8 شهرستان بصورت تصادفی بعنوان جامعه آماری انتخاب گردیده اند با بهره گیری از مدل تاپسیس و نرم افزارهای Excel و Spss با رویکردی توصیفی تحلیلی، مورد ارزیابی قرار دهد. ارزیابی سطح توسعه یافتگی مناطق مورد پژوهش حاکی توزیع ناعادلانه خدمات و امکانات و بدنبال آن توزیع نامتوازن فرصتهاستکه منجر به ایجاد شکافی عمیق بین مناطق روستایی استان کردستان گردیده است. بطوری که در شاخصهای بهداشتی شهرستان بانه با 0/68 دارای بیشترین توسعه روستایی و شهرستان دیواندره با 0/28 کمترین میزان توسعه را در بین مناطق روستایی استان به خود تخصیص داده اند و در شاخصهای ارتباطی روستاهای شهرستان سنندج با 0/79 توسعه یافته و شهرستان بیجار با 0/23 کمترین میزان توسعه را دارا بوده اند. همچنین در شاخصهای خدماتی اداری مناطق روستایی شهرستان قروه با 0/73 بسیار توسعه یافته و مناطق روستایی کامیاران با 0/27 کمترین میزان توسعه را داشته اند. نتایج همچنین نشان میدهد محرومیت بالا به ترتیب در برخورداری از شاخصهای ارتباطی و سپس خدماتی اداری در مناطق روستایی استان کردستان بسیار مبرهن است و لذا نابرابری در میزان دسترسی به فرصتها در مناطق میطلبد که مسئولین امر در راستای تحقق عدالت اجتماعی، دسترسی یکسان به فرصتها و بهبود وضعیت مناطق محروم، ضمن بازنگری دقیق، جهت رفع نابرابریهای منطقه ای، راهبرد برنامه ریزی فضایی را در دستور کار خود قرار دهند. برنامه ریزی آمایش با تکیه بر برنامه های ملی، منطقه ای و محلی میتواند ضمن تسریع روند توسعه و هماهنگ و موزون ساختن آن، در قالب برنامه ریزی فضایی، روستاها و سکونتگاههای محروم را به سمت برخورداری و رهایی از فقر سوق دهد.

کلیدواژه ها:

سنجش ، توسعه روستایی ، مناطق مرزی ، استان کردستان