جغرافیا، گردشگری و توسعه پایدار

یکی از موضوعاتی که امروزه اهمیت بسیار دارد، موضوع جهانگردی یا توریسم است. لغت گردشگری (Tourism) از کلمه tour به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی راه یافته است. اسلام نیز با توصیه به میمان نوازی و به خصوص غریب نوازی و توصیه های اکید قرآن و سایر منابع اسلامی بر سیر و سفر تفکر در آفرینش، بر اهمیت این موضوع افزوده است. آمیزش این توصیه ه با فرهنگ لطیف و مهمان نواز ایرانی باعث گردیده که از گذشته های دور تا کنون ایران به بهترین و امن ترین مکان برای جهانگردان تبدیل گردد که این امر در سفرنامه های جهانگردان غربی کاملاً مشهود است. قرآن مجید در هفت مورد با حالت استفهام انکاری (اولم یسیروا- افلم یسیروا) سوال می کند که چرا در زمین سیر نمی کنید. در شش مورد نیز خطاب امری است و دستور می دهد که در زمین سیر کنید (سیروا). گرچه اهداف سیر و سفر و جهانگردی متعدد و متنوع است، بررسی کوتاه و اجمالی نشان می دهد که موارد ذکر شده در قرآن همه با اهداف فرهنگی توأم است. قرآن در یازده مورد هدف این کار را تعمق و اندیشیدن در عاقبت و احوال گذشتگان دانسته که در چهار مورد ز آنها نگرش در احوال گذشتگان دروغگو و مجرم مورد تأکید قرار گرفته است و دو مورد باقی ما نده به نگرش و اندیشه در چگونگی پیدایش خلقت و شکوفایی عقل و دل اختصاص دارد. اقتصادانان گردشگری را صادرات نامرئی می نامند، مطالعات بین المللی تحقیقات نشان می دهد که گردشگری یکی از مؤثر ترین کاتالیزورها برای فعال شدن و فراهم آوردن فرصت های جدید برای مشاغل تمام وقت و پاره وقت برای کارآفرینان می باشد. صنعت گردشگری در حال تبدیل شدن به بزرگ ترین و پردرآمدترین صنعت دنیاست به طوری که 10 درصد تولید ناخالص و 10 درصد اشتغال جهان را به خود اختصاص داده است. از سال 1950 تا سال 2007 تعداد جهانگردان بین المللی از 25 میلیون نفر به 903 میلیون نفر افزایش یافته است و درآمد ناشی از آن به 865 میلیارد دلار رسیده است. (اسماعیلی و همکاران- بهار 90) افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گزاران توسعه نیز از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار (Sustainable Development) یاد می کنند.