مقایسه بیلان دشت های رفسنجان و بیرجند جهت پیشگیری از بحرانی تر شدن دشت بیرجند

اقلیم خشک و نیمه خشک ایران ووقوع خشکسالی های دراز مدت و عدم مدیریت صحیح منابع آب ضرورت بررسی وضع دشت های بحرانی کشور برای جلوگیری از رسیدن وضعیت دشت های دیگر به موقعیت بحرانی مورد اهمتی است که در این مقاله مقایسه ای بین وضعیت موجود دشت بیرجند با وضعیت منابع آب دشت بحرانی رفسنجان می باشد تا بتوان با ارایه راهکار مناسب از مبتلا شدن منابع آب این دشت به وضع کنونی دشت رفنسجان پیشگیری کرد. اضافه برداشتی که از منابع آب دشت رفسنجان شده باعث افت 80 سانتی متری در سطح آب و علت اصلی نشست خاک، از بین رفتن اراضی مزروعی و خرابی مناطق مسکونی شده است و به دنبال افت سطح آب کاهش کیفیت آن را نیز به دنبال داشته است. علت اصلی بحرانی شدن این دشت گرایش اکثر مردم این شهرستان و مناطق تابعه به پسته کاری می باشد. به طوریکه 22 تا 34 درصد پسته کشور در 85 هزار هکتار سطح زیرکشت رفسنجان تولید می گردد. وضعیت بیلان در دشت بیرجند نیز مانند دشت رفسنجان منفی است و طبق اطلاعات بدست آمده در سال 1390 میزان کسری مخزن حدود (9.2-) میلیون متر مکعب می باشد که در سال 1395 این میزان کسری به (13.3-) میلیون متر مکعب افزایش یافته است. متوسط افت سالانه تراز سطح آب زیرزمینی در این آبخوان حدود 0/614 متر می باشد. حال برای جلوگیری از بحرانی تر شدن وضعیت دشت بیرجند می توان از راهکارهای عملی همچون، تعیین الگوی کشت متناسب با اقلیم منطقه، نصب کنتورهای هوشمند برروی چاه های مجاز، انسداد جاه های غیرمجاز، کاهش صدور پروانه چاه های کشاورزی و استفاده از کشت های گلخانه ای می باشد. [شرکت آب منطقه ای استان کرمان، 1396]. [شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی، 1395]