بررسی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی مرزه باغی تحت شرایط انتوژنی متفاوت

مرزه باغی بانام علمی Satureja hortensis L. یکی از گونه های مهم جنس مرزه، می باشد. منشاء این گیاه نواحی مدیترانه بوده که بطور وسیعی در بیشتر کشورهای دنیا کاشته می شود.یکی از تحولات درونی گیاه، آنتوژنی یا تغییراتی است که در ماده مؤثره گیاهان دارویی بسته به مراحل مختلف رشد پدید می آید. از آنجایی که عامل فوق می تواند در میزان عملکرد و متابولیت های ثانویه تولید شده در گیاه م ؤثرباشند آزمایشی به منظور بررسی اثر زمان برداشت بر میزان و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس در گیاه دارویی مرزه باغی انجام شد.سرشاخه های گیاه دارویی مرزه باغی در دو مرحله قبل از گل دهی و مرحله گل دهی از گیاهان کاشته شده جمعآوری و خشک گردید (دمای 30 درجه سانتی گراد به مدت 10 روز). اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر به مدت زمان 4 ساعت انجام شد. تعیین مقدار و شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس با استفاده ا ز دستگاه گازکروماتوگرافی (GC) و گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی و تعیین مقدار گردید. بیست و هشت ترکیب، دراسانس مرزه باغی در دو مرحله برداشت شناسایی شد که عمده ترکیبات موجود در اسانس به ترتیب عبارت از کارواکرول (54/73 63/54) گاما- ترپینن (26/37 21/63 ) پارا - سیمن 5/47 2/85 )و آلفا - ترپینن (2/42 2/82 )بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که زمان برداشت تاثیر معنی داری بر درصد و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه باغی داشت. همچنین مقادیر پاراسیمن، گاما- ترپینن، بتا- کاریوفیلن و کارواکرول نیز در دو مرحله برداشت تغییر معنی داری داشتند. زمان برداشت باعث ایجاد اختلاف معنی دار در میزان کارواکرول موجود در اسانس شد و بالاترین میزان کارواکرول که ترکیب اصلی و عمده تشکیل دهنده اسانس مرزه باغی بود در مرحله قبل از گل دهی مشاهده شد.

کلیدواژه ها:

مدیریت تلفیقی ، کولتیواسیون ، علفکش ، دز مصرفی ، سورگوم جارویی