صرفه‌جویی آب از طریق نشا پنبه در مناطق خشک و نیمه خشک

سازگاری پنبه نسبت به شرایط رطوبتی متفاوت، امکان مصرف آب کمتر همراه با عملکرد اقتصادی مطلوب را برای این گیاه فراهم آورده است. امروزه استفاده از روشهایی که بتوان آب مصرفی را کاهش داد بعنوان یک ضرورت انکارناپذیر در مناطق خشک و نیمه‌خشک مطرح می‌باشد. با توجه به محدودیت منابع آب در مناطقی از کشور از جمله اصفهان که در آن کشت پنبه انجام می‌گیرد ولی زمان کاشت پنبه مقارن با دورۀ حساس رشد غلات می‌باشد، ابداع و استفاده از تکنیکهایی که بتوان تا حد امکان از منابع موجود حداکثر استفاده را نمود ضرورت می‌یابد. کشت نشایی و انتقال آن به زمین اصلی در زمان مناسب یکی از روشهای صرفه‌جویی و استفاده بهینه از آب می‌باشد. بانیانی پس از اجرای مستقیم در زمین اصلی یک تا دو دو نوبت آبیاری کمتر صورت گرفته و تعداد سمپاشی نسبت به مزارع شاهد یک بار کمتر صورت گرفته است. استفاده از گلدانهای کاغذی جهت کشت و انتقال نشاء اخیراً به عنوان روشی جدید در بسیاری از کشورها برای پنبه مورد توجه و استفاده قرار گرفته است(1). با استفاده از این شیوه در مقدار بذر صرفه‌جویی شده، عمل تنک کردن محدود شده، امکان دو کشت در سال میسر گشته و مقدار تولید مزرعه به علت تناوب پنبه و غلات افزایش می‌یابد. همچنین اثرات نامناسب محیطی در زمان کاشت نیز به حداقل می‌رسد و بیشترین تأثیر آن صرفه‌جویی در مصرف آب در ابتدای فصل و در مناطق دارای کمبود آب و داشتن زمان کافی برای آماده‌سازی زمین می‌باشد(1و4). نتایج تحقیق دیگری نیز مبین این مطلب است که کاشت بذر در اول اردیبهشت به ترتیب با تولید 4043، 3825 کیلوگرم وش در هکتار دارای بیشترین عملکرد و کاشت بذر و نشاء کاری در 30 خرداد نیز با 1388 و 1605 کیلوگرم وش در هکتار کمترین عملکرد را در مزارع طبس داشته‌اند. تأثیر نشاء کاری بر روند رشد بدین گونه بود که در این روش وزن خشک گیاه، شاخص سطح برگ و سطح رشد نسبت به روش کاشت مستقیم بذر بالاتر بود(3). به منظور ارزیابی کشت نشایی پنبه در خاکهای شور آزمایشی در مؤسسه تحقیقات پنبه ورامین در سال 1377 انجام شد. این آزمایش در دو تاریخ کشت 30 اردیبهشت و 22 خرداد و چهار تاریخ انتقال، کاشت همزمان در زمین اصلی، 10، 20 و 30 روز بعد از کشت در زمین اصلی در دو شیوه کاشت یک ردیفه و دو ردیفه اجرا شد. نتایج نشان داده است که تأخیر کاشت مستقیم بذر شاخه‌های زایشی بیشتری داشت. تعداد بوته تحت‌تأثیر انتقال نشاء قرار گرفت بدین صورت که هر چه زمان انتقال نشائ بیشتر می‌شد تعداد بوته کاهش می‌یافت. استفاده از انتقال نشائ هیچ تأثیر بر روی عملکرد، زودرسی، تعداد غوزه در بوته در گیاه و اندازه غوزه‌ها نداشت(4).