زیبایی شناسی از نظر ملاصدرا ( نمونه موردی باغ ایرانی)

در خلال نظام فلسفی فیلسوفان اسلامی نمیتوان حوزهای مستقل به نام فلسفهی هنر و زیباشناسی یافت. اگر در این زمینه بحثی به میان آمده باشد، اولاً به صورت پراکنده بوده و ثانیاً ذیل مسائل دیگری مطرح شده است. این امر در مورد ملاصدرا به عنوان فیلسوف بزرگاسلامی بیش از پیش صدق میکند. تقریباً تمام آنچه ملاصدرا با اشارههای پراکنده در باب هنر و زیبایی گفته، ذیل مباحث دیگری به ویژهبحث عشق مطرح کرده است. از این جهت در اندیشهی وی پیوند وثیقی میان هنر، زیبایی و عشق ایجاد شده است. در میان آثار ملاصدرا توجیهی محکم جهت اثبات ادعایشان نمییابند. اما با اقید و شرطهایی میتوان گفت تلاش برخی از مفسران جهت برساختن دیدگاهی درنظام فلسفی صدرایی تاحدی قابل قبولتر است؛ « بازخوانی » و « بازسازی » باب هنر و زیبایی بر پایهی استلزامات ضمنی اظهارات ملاصدرا و هر چند این طریق خود ممکن است با دشواریهایی مواجه شود. انسان عاشق آفرینندگی است، از این جهت که او خود را از این عالم جدا می بیند. او در هنر خویش نیازهایی را جستجو می کند کهدر عالم نمی یابد. باغ ایرانی که هنر ناب ایران زمین است مستثنی از این قاعده نیست. تفکرات عرفانی عصر صفوی، در این دوره در رشد و تعالی باغ ایران یو تداوم معنای آن نقش موثری داشته است. در مورد آفرینش هنری انسان دو پرسش اساسی مطرح می شود که پاسخملاصدرا به این پرسش ها می تواند ما را به سوی پاسخ موردنظر خود در مورد هنرها به طور عام و باغ سازی ایرانی به طور خاص رهنمونشود : الف: اساساً چرا انسان خلاق است و می تواند به خلق اثر هنری بپردازد؟ ب: انسان وقتی به دنبال پاسخی می گردد که با سؤالی مواجه شده باشد. هنر پاسخ به کدام پرسش است و انسان در جستجوی چه نیازی است که به خلق آثار هنری می پردازد؟ از بحث های ملاصدرا در مورد این دو سؤال می توان به پاسخ های زیر دست پیدا کرد

کلیدواژه ها:

زیباشناسی ، زیبایی ، زیبایی شناسی عرفانی ، فلسفه هنر ، اصالت وجود ، اصالت زیبایی ، باغ ایرانی ، عالم مثال ، موسیقی