نمود شهرسازی اسلامی در یک محور آیینی با رویکرد طراحی شهری(نمونه موردی شهر زنجان)

نظام شهرسازی بعنوان دانشی که به انتظام محیط انسان ساخت در تعامل با محیط طبیعی توجه دارد. باید بتواندمناسب ترین بستر شکلگیری و تحقق این الگو را ترسیم و ارائه نماید. اگر این نظام بدرستی شکل نگیرد موانعمحیطی بسیاری در تحقق الگو و باز تولید حیات طیبه اسلامی پدید میآید و ممکن است اجرای آنرا با مشکل جدی مواجه کند.آیین ها را می توان به آداب و رسومی تعبیر کرد که طی سال های طولانی شکل گرفته اند و در جهتتعریف و تنظیم روابط انسان ها با جامعه، محیط و تاریخ حرکت می کنند و روابط میان شهروندان را در فضایی نمادین تعریف می نمایند. آیین از یک سو به مثابه یک فعالیت اجتماعی در ارتباط تنگاتنگ با فضاست، بر آن تاثیرگذاشته، از آن تاثیر می پذیرد و از سوی دیگر به مثابه یک پدیده فرهنگی، قابلیت حمل روابط اجتماعی و فرهنگی را در شهر داراست و از این روی آیین را می توان یک پدیده فضایی و به تبع آن پدیده ای شهری دانست.از تاثیر گذارترین و وسیع ترین آیین ها در میان شیعیان مراسم سوگواری امام سوم است. این مراسم به جهت قدمت، قداست ونمادین بودن آن پیوند و ارتباطی نزدیک با خاطره جمعی دارد به گونه ای که اکثر ساکنان شهر در این مراسم شرکت کرده و از نظر فکری و قلبی با این مراسم پیوند برقرار می کنند .در مسیر حرکت دسته ها و هیأت های عزاداریشاهد پیدایش نقاط کانونی و مهم شهر بوده و مروری اجمالی بر مسیر حرکت، نوع، قدمت و سایر موضوعات مرتبط با مراسم، حکایت از نیاز به فضاهایی خاص و شکل گیری آنها در طی تاریخ است که حاوی معانی نمادین بسیاری می باشد. شهر زنجان نیز مانند برخی شهرهای سنتی ایران از این مهم بهره برده است.از این روی با توجه به اثرات مثبتآیین های جمعی از یک سو و مشکلات بافت قدیم و ارزشمند از سوی دیگر، می توان به آن ها به عنوان یک پتانسیل در شهر نگریست و با بسترسازی و اجرا و تقویت اثرات منبعث از آن در راستای باز آفرینی و بهسازی کالبدی و عملکردی بافت قدیم شهر بهره جست. و در آخر با توجه به مجموعه ای از راهکارهای بدست آمده به طراحی این محور پرداخت

کلیدواژه ها:

شهرسازی ، آیین ، خاطره جمعی ، حس تعلق ، شهرهای سنتی ایرانی