جایگاه و نقش هویت شهری در احیا و سرزندگی بافت های قدیم شهری

امروز ایجاد هویت در فضاهای شهری از طریق نمادهای طبیعی و انسانی یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی شهری و شهرسازی می باشد. هویت شهرها فضایی برای رشد و توسعه (کمال) انسان بوده و به عنوان یکی از ضروریات توسعه پایدار قلمداد می گردد. مدیریت شهری نشان دهنده فرهنگ شهرنشینان است، بافت فرسوده تاریخی به عنوان هویت و تبلور فرهنگ هر شهر می باشد. هویت نه به عنوان (پوست و امری الحاقی) بلکه به مثابه (نمود حقیقت و تظاهر آن) از شروط اساسی تداوم حیات اجتماعی کالبدی شهر است. هویت شهر تبلور تاریخ و تمدن اجتماعی است که در آن زندگی می کند و حاصل سال های طولانی اندیشه ورزی و تلاش گوناگون انسانی است که محیط شهری را شکل بخشیده اند. این مبانی هویت شهری، دارای ظرفیت بالایی است که کارکردهای اجتماعی مفیدی را برای ادامه حیات شهری می تواند به وجود آورد. بنابراین حفظ آن در زمان بهسازی و نوسازی مورد تأکید می باشد. امروزه مسئله هویت و الگو یابی سکونتی از دغدغه هایی است که گاها بدون تأکید بر مطالعات دقیق مطرح و مورد نقد و بررسی قرار می گیرد در میان تجربه های گوناگونی که در تاریخ معماری کشور به دست آمده چنین به نظر می رسد معماری ایرانی به شکلی برخوردار از رمز و رازها و تفاهم های بیش ساختمان های پاسخ گونه به نیازهای روزمره همگانی ساکنان شهرها را با یکدیگر تأکید کرده است این ویژگی در ساختمان های سکونتی نیز در بسیاری از محله های شهرهای قدیمی ایران دیده می شود چندان که می توان از آن به عنوان یکی از مشخصه های اصلی معماری و معماری - شهرسازی ایران نام برد و معماری اصیل ایرانی با هویتی در آمیخته شده که پیوستگی و تداوم آن در تمام عناصر منتهی نشر و توسعه فرهنگ غنی گردیده است این موضوع در ادوار گذشته به وضوح قابل درک است که تداوم تاریخ را به مثابه آینه ای تمام نما از فرهنگ و تمدن این مرزوبوم به نمایش گذاشته است. بررسی ها بیانگر اینست که در بازسازی و نوسازی بافت های باارزش توجه به برنامه های مدون مرمت شهری انجام نگرفته و برنامه های مرحمت شهید بدون در نظر گرفتن اصول صحیح طراحی و معماری شهری بود که باعث بی رونقی و بی هویتی بافت های باارزش گذشته گردیده است. روش اصلی این مقاله با توجه به ماهیت نظری آن توصیفی - تحلیلی است و برای جمع آوری و فیش برداری از اطلاعات کتابخانه این استفاده شده است. این مقاله سعی دارد ضمن شناسایی مفهوم هویت شهری، بافت تاریخی شهرها و ویژگی های و ضرورت های بافت تاریخی شهری و همچنین بهسازی و نوسازی آن ها به بررسی جایگاه و نقش هویت شهری در احیا و سرزندگی بافت های جدید شهری بپردازد.

کلیدواژه ها:

هویت شهری ، بهسازی و نوسازی ، بافت فرسوده تاریخی ، هویت اسلامی