واکاوی مفهوم محیط یادگیری از دیدگاه تئوری آموزشی مونته سوری

مدارس و مهدهای کودک از فضاهایی هستند که کودکان بیشترین زمانشان را بعد از محیط خانه در آنها سپری میکنند و کیفیت بیشتر بخشهای دیگر زندگی آنها نیز متأثر از فعالیتهای آنها در این محیطهاست. در ایران قریب به صد سال است که معماری مدارس بی تغییر و وابسته به فلسفه آموزشی معلم محوری که بر این باور است یادگیری تنها از طریق متون و کتابها اتفاق میافتد، شکل گرفته است. مدارسی که شباهت زیادی به زندان دارند و جایی برای خلاقیت و کسب تجربهنه در محیط و نه در برنامه آموزشی آنها دیده نشده است. این در حالی است که در کودکی رشد مغز بسیار وابسته به کیفیت تجارب است و تجارب منفی باعث تأخیردر رشد مغز و تجارب مثبت باعث افزایش رشد آن میشوند. امروزه شیوههای نوین آموزشی دانش را ساختنی و به وسیله تجربه در محیط میدانند. در این شیوهها یادگیری در متن و زمینهی مشخص رخ میدهد. این تغییر درنوع نگرش به دانش و یادگیری با تغییر در نوع نگرش به محیط یادگیری و اهمیت دادن به آن همراه بوده است. شیوه آموزشی مونته سوری یکی از این شیوههایآموزشی است که همزمان با استقبال گسترده در کشورهای اروپایی و آمریکایی در ایران نیز از چند سال پیش در حال گسترش است. در این شیوه مهارتهای کاربرد ورابطه با محیط فیزیکی به طور خطیری اهمیت پیدا میکند، تا آنجا که نقش محیط به عنوان یکی از سه عامل مهم در این شیوه در کنار مربی و دانش آموز قرار گرفته و حتی بیان میشود که محیط خود معلم کودک است و نقش مربی تنها برقراری رابطه بین کودک و محیط است. در طراحی محیطهای آموزشی، طرح به شدت وابسته به تئوری آموزشی است، خصوصاً در این شیوه که محیط میبایست به دقت طراحی و آماده شده تا از جریانکار و تمرکز حمایت کند. بدون طراحی معماری که به تربیت و پرورش کودکان کمک کند و مطلوب و خواستهی این روش باشد مدارس مونته سوری نمیتوانند بهحداکثر پتانسیل دست پیدا کنند. برای همین در این مقاله سعی شده تا با استفاده از شرح کلی این روش، معرفی اهداف کلی، فعالیتهای خاص آموزشی این شیوه و حتی خصوصیات فضایی ایده آل بیان شده از نظر نظریه پرداز، به تعریفی از محیط یادگیری مطلوب مونته سوری دست یافت. برای اطمینان از برداشتهای نویسنده، چندین نمونه موفق از مدارس مونته سوری که در طی سالهای اخیر توسط معماران مشهور ساخته شدهاند نیز مورد بررسی قرار گرفتهاند. بدیهی است با افزایش رشد استفاده از این روش آموزشی در ایران، نیاز مبرم به محیط خاص آموزشی این شیوه نیز احساس خواهد شد و تغییر کاربری مدارس قدیم و خانهها رسیدن به اهداف کامل مونته سوری را ممکن نخواهد کرد. امید است این پژوهشی قدم کوچکی برای رسیدن به محیطهای یادگیری فعال، منطبق بر تئوری آموزشی و مورد نیاز جامعه باشد

کلیدواژه ها:

محیط آموزشی ، تئوری آموزشی ، مدارس ، مونته سوری