بررسی دلیل غنی شدگی ماگما از برخی عناصر سازگار در طی فرایند تبلوربخشی: مطالعه موردی از سنگهای الترامافیک منطقه ملاطالب

در شرق شهرستان ازنا سنگهای الترامافیک منطقه ملاطالب واقع شده اند که در حاشیه سنگهای گرانیتوئیدی قرار دارند. مطالعات میکروسکوپی نشان می دهد که توالی تبلور کانیهای اصلی سنگهای الترامافیک به ترتیب شامل الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و آمفیبول است. الیوینها به صورت ادخال داخل سایر کانیها قرار گرفته اند و بخشهای حاشیه ای آنها هضم شدگی نشان می دهد. آنالیزهای الکترون میکروپروبی که بر روی این چهار کانی انجام شده بیانگر آنست که تمامی این کانیها با یکدیگر هم منشاء هستند . محاسبه ترکیب مذاب در تعادل با کانیها نشان می دهد که با پیشرفت تبلوربخشی کانیها ، عدد منیزیم مذاب (Mg#) افزایش یافته است. این مساله برخلاف روند معمول در فرایند تبلوربخشی است که طی آن بایستی Mg# ماگما کاهش یابد. برای توجیه این موضوع دو فرضیه مورد بررسی قرار گرفته است. ١- بالا بودن فوگاسیته اکسیژن ماگما و تبلور اکسیدهای آهن؛ ٢- هضم الیوین در حین تبلوربخشی. محاسبات انجام شده برای برآورد مقدار نیکل (Ni) موجود در ماگما نشان می دهد که نیکل ماگما در حین تبلور کانیها افزایش یافته است. بنابراین بالا رفتن Mg# ماگما ناشی از فوگاسیته بالای اکسیژن نیست. هضم الیوین به عنوان کانی که میزبان مقادیر بالایی Mg, Ni و Co است، فراوانی این عناصر را در ماگما افزایش می دهد و باعث ایجاد روندهای شیمیایی می شود که در حالت عادی و در سیستمهای بسته قابل مشاهده نیست. مشاهدات میکروسکوپی نیز هضم شدگی الیوین را تایید می کند.

کلیدواژه ها:

الیوین ، الترامافیک ، تبلوربخشی ، افزایش عدد منیزیم