ارزیابی تثبیت بیولوژیک نیتروژن در ژنوتیپ های نخود زراعی تحت شرایط دیم

اهمیت بقولات یا لگوم های دانه ای در نظام های زراعی ، عمدتاً به دلیل توانایی این گیاهان در استفاده از ازت اتمسفر از طریق همزیستی با میکروارگانیسم های موجود در خاک است.بررسی ها نشان داده اند که گونه های مختلف یک لگوم و حتی ارقام داخل یک گونه از نظر گره زایی و کارآیی تثبیت نیتروژن متفاوت هستند. در این بررسی که در سال زراعی 82-1381 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سارال کردستان اجرا شد،تعداد 20 لاین و رقم نخود زراعی به منظور شناسایی مناسب ترین رقم یا ارقام از لحاظ قابلیت تثبیت بیولوژیک نیتروژن و تعیین روابط بین این صفت با عملکرد دانه و سایر صفات وابسته در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار کشت و مقایسه شدند. علاوه بر صفات یادداشت برداری شده،با استفاده از روش ذخیر ه نیتروژن، میزان نیتروژن در ماد ه خشک دانه و بوته محاسبه و به عنوان معیاری از میزان نیتروژن تثبیت شده برای هر ژنوتیپ تعیین و ثبت گردید.تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین های مورد بررسی برای کلیه صفات یادداشت برداری شده تنوع ژنتیکی وجود دارد.ضرایب همبستگی ساده بین صفات حاکی از وجود همبستگی مثبت بین صفات وزن تر و خشک گره های ریشه با عملکرد دانه در واحد سطح، و همچنین همبستگی مثبت بین صفات میزان نیتروژن دانه و بوته با عملکرد دانه در واحد بوته بود. با تعیین میزان نیتروژن بوته به عنوان متغیر وابسته، رگرسیون گام به گام انجام شد و صفات عملکرد بیولوژیک،ارتفاع بوته و عملکرد دانه در بوته در مدل باقی ماندند(R2=0.93). تجزی ه ضرایب همبستگی نشان داد که اثرات مستقیم عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در بوته بر میزان نیتروژن بوته بسیار قابل توجه و بیشترین تأثیر مربوط به عملکرد بیولوژیک بود.