بررسی اثر افزایش درجه حرارت کره زمین در افزایش مصرف آب کشاورزی

افزایش دمای کره زمین که پیش بینی می گردد در آینده نیز ادامه یابد، باعث افزایش قدرت تبخیر کنندگی هوا و در نتیجه افزایش تبخیز و تعرق پتانسیل گیاهی و به دنبال آن افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی است. از آمنجاییکه اکثر نقاط کشورمان در مناطق خشک و با منابع آب محدود واقع شده است و از طرفی بخش کشاورزی مصرف کننده عمده مابع آب کشور یعنی بیش از 85 درصد آن می باشد، این افزایش مصرف می تواند نقش موثری در منابع آب موجود و همچنین میزان تولیدات کشاورزی داشته باشد که در برنامه ریزی منابع آب مملکتی بایستی مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله سعی شده اثر این افزایش دما بر روی افزایش تبخیر و تعرق پتانسیل گیاهان در سه اقلیم عمده کشور، فراخشک سرد مثل اصفهان، فراخشک معتدل مثل یزد، نیمه خشک سرد مثل اراک مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی در چهار مرحله انجام گرفته است؛ (I) تعیین تبخیر و تعرق پتانسیل سطح مرجع (ETO) با استفاده از مدل کامپیوتری CROPWAT از اطلاعات هواشناسی طولانی مدت؛ درجه حرارت، نم نسبی سرعت باید و ساعات آفتابی (II) تعیین رابطه و ضریب همبستگی بین تغییرات درجه حرارت با سایر پارامترهای هواشناسیی فوق الذکر (III) افزایش 1، 2، 3، 4 درجه به متوسط درجه حرارت سالیانه و منظور نمودن اثر این افزایش در سایر پارامترهای هواشناسی موثر در تبخیر و تعرق وقتی که ضریب همبستگی تعیین شده در آنها بیش از r>0.5 باشد. (IV) محاسبه تبخیر و تعرق پتانسیل با افزایش درجه حرارت و سایر پارامترهای هواشناسی تعدیل شده و نهایتا تعیین نسبی افزایش نیاز آبی برای اقالیم مورد مطالعه. نتایج بدست آمده نشان داده است که در اقالیم فراخشک سرد و معتدل تا افزایش 2 درجه حرارت به ازاء هر درجه افزایش 7 درصد نیاز آبی افزایش می یابد. پس از آن این افزایش در اقلیم فراخشک سرد 10 درصد و در اقالیم فراخشک معتدل 5 درصد می گردد. در اقلیم نیمه خشک سرد شدت افزایش نیاز آبی تا افزایش 3 درجه، 4 درصد و پس از آن به 5 درصد رسیده است.

کلیدواژه ها:

گرمایش زمین ، تبخیر و تعرق پتانسیل ، نیاز آبی گیاهان ، مناطق خشک ، اثر گلخانه ای