تاثیر دو عامل بارندگی و بهره برداری جنگل در میزان روان آب حوزه شفارود استان گیلان

عوامل متعددی در سیل خیزی یک حوزه دخالت دارند مانند ویژگی های اقلیمی (بارش)، تغییرات پوشش گیاهی، فیزیوگرافی، درحوزه مورد مطالعه به دلیل ثابت بودن (یا تغییرات بسیار کم) اکثر پارامترها، فقط متغیرهای مستقل بارش و بهره برداری برای ایجاد سیل خیزی و تغییرات دبی حوزه دحالت دارند. تحقیق حاضر سعی دارد رابطه پارامترهای اقلیمی و کاهش پوشش جنگلی را با دبی حداکثر در منطقه مشخص نماید و تاثیر متقابل این دو پارامتر طبیعی را در سیل خیزی دودوره آماری قبل و بعد از برداشت مورد ارزیابی قرار دهد. برای نیل به اهداف آمار بارندگی ، حجم و تعداد درختان بهره برداری شده با دبی خوزه به تفکیک سالهای قبل و بعد از برداشت با استفاده از روش رگرسیون و تعیین ضرایب همبستگی و هر یک از متغیرهای مستقل، مورد بررسی قرار گرفته اند . نتایج نشان می دهد: بین ماههای پر باران سال و دبی اوج ماههای مورد نظر در سالهای قبل از برداشت رابطه مستقیم وجود دارد با افزایش بارندگی دبی پایه نیز افزایش پیدا می کند . در صورتیکه با بررسی بعمل آمده بعد از شروع بهره برداری از سال 1357 به بعد با این که میزان بارندگی نسبت به سالهای قبل از آن کاهش یافته ولی مقدار دبی ماههای مورد نظر افزایش یافته است. میانگین های متحرک 2، 3و5 ساله بارندگی مشخص می کند که قبل از سالهای برداشت، حوزه دارای دوره های پر آبی بود ولی در سالهای بعد از برداشت (بخصوص از سال 1364 به بعد) میزان بارندگی از میانگین سالیانه نیز کمتر شده بود ولی مقدار دبی نسبت به سالهای قبل بیشتر شده است. با بررسی متوسط دبی در فصول برداشت مشخص می گردد که در طی سالهای قبل از برداشت رژیم آبی حوزه که از بارش تبعیت می کرد در فصل پاییز و شهریورماه دبی پیک مشاهده می شد و دبی در فصل زمستان در حد پایین بود ولی با بررسی به عمل آمده بعد از برداشت که معمولا در فصل زمستان انجام می گیرد دبی پیک کاذبی که مقدار آن با مقایسه نسبت به سالهای گذشته باکاهش بارش روند افزایش را نشان می دهد که این جریانات در فصل زمستان با دبی پاییزه (تقریبا) برابری می نماید. بررسی آمار روزانه دبی ایستگاه پونل از ابتدا تاکنون بخوبی نشان می دهد که دبی روزانه ماههای آذر ماههای آذر تا فروردین رودخانه شفارود در سالهای قبل از بهره برداری بطور یکنواخت و بین 2 تا 4 متر مکعب متغیر بوده است ولی این مقدار در سالهای بعد از بهره برداری که دچار تغییر قابل محسوس بوده، بهره برداری و کاهش سطح جنگل بوده است. با بررسی به عمل آمده در حوزه شفارود قبل از برداشت، رژیم آبی با رژیم بارندگی رابطه مستقیمی داشت در صورتی که بامراجعه با آمار بهره برداری از جنگل که در فصل زمستان صورت می گیرد دبی اوج و همچنین حجم بالای آب، همانند دوره پر آبی (پاییزه) مشاهده می گردد. بنابراین لازم است که در شیوه بهره برداری و میزان برداشت پمپ جنگل تجدید نظر شده و مدیریتی متناسب و صحیح برای منطقه (شیوه تک گزینی یا جنگلداری ناهمسال و نزدیک به طبیعت) اعمال گردد.

کلیدواژه ها:

بارندگی ، بهره برداری ، سیل خیزی ، جنگل