بررسی تاثیر مخرب نمونه های خارج از رده در مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره (مطالعه موردی: برگه 1:50000 مغانجق در شمال غربی ایران)

در بررسیهای اکتشافی ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای منطقه مغانجق واقع در شمال غربی ایران تعداد 152 نمونه رسوب آبراهه ای از منطقه برداشت شده است. پس از بررسی مقادیر عناصر مختلف در نمونه ها، نمونه ای مشخص شد که مقدار عناصر Yb, Eu, Cd, Co, As , Sc, Ni, Li در آن نمونه نسبت به مقدار همین عناصر در سایر نمونه ها بسیار بیشتر است.پس از معرفی این نمونه به عنوان نمونه خارج از رده سعی شده است تاثیر این نمونه در بررسیها یآماری چند متغیره بررسی شود. هدف از این مقاله نمایش گوشه ای از اثرات مخرب نمونه های خارج از رده بر مطالعات آماری ژئوشیمیایی چند متغیره می باشد که باعث بروز خطای سیستماتیک در تفسیر ها و تحلیلها می شوند. جهت انجام مطالعات آماری چند متغیره، از ضریب همبستگی با روشهای اسپیرمن و پیرسون و آنالیز خوشه ای و نمودار پراکندگی عناصر به همراه معادله خط رگرسیون آنها در دو حالت استفاده شده است. در حالت اول نمونه خارج از رده در بررسیهای چند متغیره حضور دارد و در حالت دوم نمونه خارج از رده از بررسیهای کنار گذاشته شده است و سپس نتایج حاصل از دو بررسی با هم مقایسه شده اند. پس از بررسی مطالعات آماری چند متغیره و مقایسه نتایج در دو حالت ذکر شد که با حضور نمونه خارج از رده در بین یک جامعه از نمونه های برداشت شده از منطقه، ارتباط بین عناصر می تواند به صورتهای مختلف زیرباشد: 1- ارتباط حقیقی بین دو عنصر در نمونه های برداشت شده وقتی که هیچکدام از آن دو عنصر دارای فراوانی غیر عادی در نمونه ها نباشد. 2- ارتباط کاذب بین دو عنصری که یکی از آن دو دارای فراوانی غیر عادی درنمونه ها باشد. 3- ارتباط شدیدا کاذب بین دو عنصری وقتی که هر دو دارای فراوانی غیر عادی در نمونه ها باشد.