بررسی فرار آب از مخازن سدها (مطالعه موردی ساختگاه سد سلمان فارسی)

منطقه مورد مطالعه در استان فارس و در ١٩٠ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و شمال شرقی شهرستان قیر و به فاصله ٣٠ کیلومتری از آن می باشد .وسعت مخزن سد سلمان فارسی ۵۴٠٠ هکتار بوده و سد مورد نظر بر روی رودخانه قره آغاج در تنگ کارزین بنا خواهد شد .این منطقه از کوههای بلند و درههای باریک تشکیل شده است که کوهها از روند چین خوردگی زاگرس پیروی میکنند .رودخانه قره آغاج نیز عمدتا از روند مذکور تبعیت نموده و در ناودیسهای منطقه جریان دارد .ساختمان زمین شناسی منطقه تابع فرآیند چینخوردگی بزرگ ناودیس زاگرس در جنوب ایران است و بطور کلی توالی چینهها از کرتاسه بالایی تا عهد حاضر در محدوده طرح به شرح زیر مشاهده میشوند :سازند رودبار شامل آبشستهای دامنهای، پادگانههای آبرفتی و آبرفتهای رودخانهای -سازند بختیاری شامل کنگلومرای غیرهمگن با سیمان آهکی مربوط به پلیوسن، پلیئستوسن -سازند میشان شامل مارنهای خاکستری و آهکهای صدفدار به سن اواسط میوسن -سازند رازک از رسوبات تبخیری به سن میوسن -سازند آسماری از آهکها و آهکهای مارنی به سن الیگوسن -سازند پابده و گورپی از شیل و مارن و گروه بنگستان از دو سازند سروک و کژدمی متعلق به کرتاسه بالایی. وجود درزها و شکاف های متعدد، گسل و همچنین چشمه های آب گرم در منطقه، احتمال کارستی بودن محدوده سد و فرار آب از مخزن بعد احداث سد را در این ناحیه، تشدید نموده و منجر به انجام یک سری مطالعات ردیابی در منطقه گردید که اهداف عمده مطالعات عبارت بودند از :تعیین ارتباط جناحین مخزن با یکدیگر و پی سد، بررسی ارتباط میان بالا دست )مخزن (با پایین دست محور سد، تعیین ارتباط میان نقاط تزریق و چشمه آب گرم تونل انحرافی، تعیین جهت حرکت و سرعت نسبی جریان آب زیرزمینی بین نقاط تزریق و نمونه برداری در صورت مشاهده ردیاب. به منظور نیل به اهداف مذکور در این عملیات اقدام به تزریق سه نوع ردیاب در پنج مرحله گردید که نتایج حاصله بر وجود ارتباط میان ساحل راست و چپ و همچنین بالا دست و پایین دست مخرن و سرعت متوسط حدود 4/4 تا 74 متر در روز نقاط مختلف و جهت جریان تقریبا شمال-شمال غربی به سمت جنوب شرقی دلالت دارد.

کلیدواژه ها:

ردیاب ، ردیابی ، فلئورسانس ، کارست