بررسی اثرات برخی عوامل اکولوژیکی بر پراکنش دوگونه درمنه دشتی و کوهی در مناطق کوهستانی استان یزد

بررسی فاکتورهای محیطی اثرگذار در پراکنش دوگونه درمنه دشتی و کوهی و بکارگیری این فاکتورها در تهیه نقشه پراکنش دو گونه مذکور از اهداف اصلی این پژوهش بوده است. ازمجموع 97 نقطه آمار برداری شده در منطقه شیرکوه یزد 58 نمونه روی مواد آهکی، 24 نمونه روی مواد آذرین و 15 نمونه روی مواد مخلوط آهک و آذرین برداشت شد. اطلاعات مربوط به میزان تراکم پوشش هر گونه گیاهی بطور مجزا و نیز اطلاعات در رابطه با 27 فاکتور محیطی مختلف که احتمال تأثیر در پراکنش گونه ها داشت از محیط جمع آوری گردیدند. در همین راستا نقشه های پایه شیب و جهات جغرافیایی و طبقات ارتفاعی تهیه و بکار گرفته شدند. جهت کاهش پیچیدگی در آنالیز داده ها به علت تعداد زیاد فاکتورهای محیطی تکنیک اوردیناسیون بکار گرفته شد. در این تکنیک از روش آماری CCA که سازگار با روابط غیرخطی است استفاده گردید. نتیجه عملیات تجزیه و تحلیل آماری منجر به انتخاب 5 فاکتور محیطی با سطح احتمال کمتر از 5 درصد گردید. با توجه به میزان همبستگی فاکتورها با چگونگی پراکنش دو گونه درمنه این فاکتورها به ترتیب عبارت بودند از :1-ارتفاع از سطح دریا 2- ساختار زمین شناسی 3- جهات جغرافیایی 4- میزان آب قابل دسترس 5- عمق خاک. از آنجا که نقشه های میزان آب قابل دسترس و عمق خاک منطقه موجود نبود، تحقیق با سه فاکتور از پنج فاکتور مؤثر در پراکنش، درمنه ادامه یافت. سرانجام علت رفتارهای متفاوت در پراکنش هر کدام از گونه ها نسبت به فاکتورهای مؤثر ارتفاع، ساختار زمین شناسی و جهات جغرافیایی تفسیر شد. در نهایت نقشه پراکنش دو گونه درمنه با استفاده از اعداد بدست آمده از تأثیر فاکتورهای محیطی مؤثر در پراکنش، در محیط نرم افزار ILWIS رسم گردید. بر اساس نتایج حاصله در منطقه مطالعاتی درمنه دشتی از ارتفاع 1580 متر تا 2400 متر و درمنه کوهی از 2100 متر تا 3400 متر از سطح دریا یافت شد. درمنه کوهی روی مواد آهکی و مواد آذرین وجود داشتف ولی درمنه دشتی تنها بر روی مواد آهکی بافت شد. پراکنش درمنه دشتی خیلی تحت تأثیر جهات جغرافیایی واقع نبود چون در تمام جهات جغرافیایی منطقه مطالعاتی یافت شده است. پراکنش درمنه کوهی شدیداض تحت تأثیر جهات جغرافیایی قرار داشته است، چرا که در ارتفاعات پایین که گرم و خشک است این گونه در جهات شمالی دیده می شود و در ارتفاعات بالاتر که خنک و مرطوب تر است در جهات جنوبی هم، دیده شده است.

کلیدواژه ها:

پراکنش ، درمنه دشتی ، درمنه کوهی ، عوامل اکولوژیک ، یزد