نگاهی به طرحهای ساماندهی روستاهای کوچک و پراکنده

روستاهای کوچک و پراکنده که از آنها به عنوان لکههای حیات و یا حبابهای زندگی نیز یاد میشود، سهم قابل توجهی از روستانشینان کشور را از لحاظ سکونت و معیشت تأمین میکنند و در صورت نادیده گرفتن آنها، این جمعیت قاعدتاً به سوی شهرهای بزرگ و کوچک دور و نزدیک سرازیر خواهند شد. ولیکن در صورت اتصال به شبکه ای منظم و فعال میتوانند نقشی ارزنده در منابع پراکنده و بسیار پراکنده کشور بر عهده بگیرند. در پژوهش حاضر، به بررسی طرحهای ساماندهی روستاهای کوچک و پراکنده در ایران پرداخته شده است. روش تحقیق مطالعه کتابخانهای و به شیوه توصیفی - تحلیلی است. یافته ها نشان میدهند که مقوله ساماندهی روستاهای پراکنده عمدتاً به دلیل برخوردهای سطحی و گاه ناشی از نگرشهای صرف اجرایی، نتایج قابل قبولی را به دنبال نداشته است. یکی از طرحهای ساماندهی روستاها، طرح ادغام یا تجمیع روستاهای پراکنده است که در طی آن تعدادی از واحدهای کوچک و پراکنده و در عین حال همگن ازحیث خصیصه های اکولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در قالب حوزههای جدید یا انتقال از مقر اولیه به سکونتگاههای دیگر، آستانه و جامعه بزرگتری را برای نیل به شرایط زیست بهتر و به ویژه معیشت معقول و پایدار و سرمایهگذاری جدید تولیدی خدماتی با مشارکت آگاهانه فراهم می آورد. طرحهای ساماندهی تجمیع به علت سرمایه بربودن و عدم ایجاد امنیت کامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، نتوانستند به نتایج واقعی و پایدار خود برسند. نمونه دیگری از طرحهای ساماندهی روستایی که با عنوان آرایش مکانی فضایی سکونتگاه های روستایی مطرح است، به تقویت مکانی فضایی کل نظام سکونتگاهی با در نظرگرفتن منابع محدود توجه دارد تا در طی آن هر مرکز بتواند با توجه به ویژگیهای درونی و بیرونی خود، وظیفه و کارکردهای مشخصی را در قالب یک نظام سلسله مراتب مکانی فضایی عهده دار گردند تا بر این اساس هم از هدر رفتن نیروها و امکانات موجود و محدود جلوگیری شود و هم تا جای ممکن هر یک از آبادیها قادر گردند خدمات ضروری برای رفع نیازهای خود دریافت دارند.

کلیدواژه ها:

وستا ، سکونتگاههای روستایی ، ساماندهی ، ادغام یا تجمیع ، آرایش مکانی فضایی ، برنامه ریزی ، توسعهروستایی