مصالح بومی معماری و جایگاه آن در راستای توسعه پایدار

امروزه توسعه پرشتاب دانش بشری در همه زمینه هاوعرصه های علوم و فناوری وسیر صعودی شگفت انگیزدستاوردهای نوین علمی در اقصی نقاط دنیابخصوص درعرصه معماری وهنر بگونه ای است که تا میزان قابل توجهی موجبات رفاه وآسایش بشر را فراهم نموده است.اما یکی ازکمبودهای موجودکه همواره نسل امروز را بطور خواسته یا ناخواسته تهدید می کندعدم توجه به پتانسیل های ناشی از کاربرد مصالح بومی وبعبارت بهتر عدم سازگاری وانطباق معماری با اقلیم آن می باشد.این موضوع یکی از قابلیتهای شاخصی است که در حال حاضراکثر کشورهای جهان برای دستیابی به آن در تلاشند،چراکه با بهره برداری بهینه از طبیعت وعوامل اقلیمی علاوه بر ارتقاءسطح زندگی ومدیریت صحیح وسازنده اکوسیستمهامی توان شاهد شکل گیری آینده ای سالمتر و امن تربود.در کشورماالزام بررسی چنین موضوعی با توجه به سابقه تاریخی وقابلیتهای بالای کشورمان در این زمینه ازاهمیت وارجحیت بیشتری نیزبرخورداراست.لذا در این مقاله به یکی ازمباحث توسعه پایدارکههمانابکارگیری مصالح وفرآورده های بومی معماری است پرداخته می شود.یکی ازمفاهیمی که ازگذشته های دور در سرزمین مابه وفور دیده می شود،توجه واستفاده از مصالح محلی وبومی می باشد.باید توجه داشت که بدلیل گستردگی وتنوع اقلیمی منطقه زیستی در سرتاسرکشورمان طیف وسیعی ازمصالح،از کم ارزشترین مصالح ودر دسترس ترین آنهاگرفته تاارزشمندترین آنهارا می توان یافت.آنچه مهم است ودر صدر همه مسائل خود نمایی می کنداین نکته است که چگونه معمار توانمندوتلاشگرایرانی همچون کیمیاگری توانا ومسلط توانسته است به شایستگی ازمصالح بومی پیرامون خوداستفاده کند،بطوریکه آن معماری مطابق اقلیم محل به جاودانه ترین آثار معماری تبدیل گردد،آثاری که حتی پس ازگذشت اعصار وقرون متمادی همچنان پایدار وماندگارند.اینجاست که اصول قناعت وخودبسندگی که نشاٌت گرفته ازتعالیم والای اسلام می باشد معمار ایرانی را بر آن می دارد تا با شناخت این ضرورت ضمن برقراری سازگاری اقلیمی و تطابق با محیط پیرامون،از نظر بهره مندی از مظاهر زیبایی در معماری نیز بخوبی انجام وظیفه نماید.طبیعی است هنگامیکه مصالح وفرآورده های بومی و محلی بکار گرفته می شود،بالطبع موجب شکل گیری نحوه تولید و مصرف بطور بومی و محلی می گردد،ضمن اینکه برداشت مصالح از طبیعت،امکان مناسبتر بازگشت به چرخه طبیعت و بازی افت صحیح مصالح را بهمراه خواهدداشت،که خود زمینه ساز توسعه پایدار محسوب می شود.دراین مقاله تلاش خواهیم کرد تا با شناخت نقش وجایگاه مصالح بومی معماری،ضمن استفاده ازپتانسیلهای مصالح محلی در راستای توسعه پایداردرسرتاسرکشوراسلامیمان ،گامهای ارزنده ای برداریم.برای تحقق این هدف،نگارنده در صدد است روش مشاهده وبویژه بررسی نمونه های عینی و بومی را مبنای کار خود قرار دهد و از طریق نتایج حاصله ،الگوی کار خود را تعمیم دهد.

کلیدواژه ها:

خود بسندگی ، سازگاری اقلیمی ، طبیعت ، مصالح بومی ، توسعه پایدار