تأثیر قطع درختان جنگلی و اجرای عملیات زراعی بر تلفات خاکهای با مواد مادری لسی در اراضی شیبدار شرق استان گلستان

امروزه عامل افز ایش تقاضا برای محصولات زراعی ( غذا )، سوخت، الوار و پناهگاه موجب شده تا پوشش های طبیعی زمین به ویژه جنگلها با سرعت هشدار دهنده ای توسط انسان تخریب شده و تبدیل به زمین های کشاورزی شوند ( ۶). قطع درختان و تبدیل جنگل ها به زمین های زراعی عامل تخریب اکوسیستم های طبیعی بوده ( ۸) و به نابود ی دائم باروری زمین منجر می گردد ( ۱۲ ). قطع درختان جنگل ی بخصوص در سراشیبی ها، منجر به نابود ی خاک در زمان بسیار کوتاه ی خواهد شد ( ۲). در این بین اراضی شیبدار لسی را شاید بتوان از حساس ترین خاکها در براب ر تغییر کاربری اراضی دانست که به سرعت از کیفیتشان کاسته می شود. علاوه بر آن ، بدل یل اینکه لس ها اغلب دارای درصد بالایی سیلت در دانه بندی خود هستند ، بر اثر تخریب پوشش های طبیعی زم ین دستخوش فرسا یش شد ید خاک خواهند شد . استان گلستان با سطح ی بالغ بر ۲۲ هزار ک یلومتر مربع دارا ی تشک یلات لسی .( گسترده ای می باشد که عمدتُا در حوضه های آبخیز اترک و گرگانرود قرارگرفته اند ( ۱) تخریب جنگل روی کیفیت و سلامت خاک تبعات منفی دا شته و به عنوان دلیل اصلی سیل خیزی محسوب می شود ( ۹). تحقیقات نشان می دهد تغییراتی که پس از جنگلتراشی و اجرای عملیات زراعی در منطقه ات فاق می افتد می تواند مو جب کاهش مواد آلی خاک ، افزایش وزن مخصوص ظاهری، کاهش پا یداری خاکدانه ها، کاهش نفوذ پذیری و ظرفیت نگهداری آب و افزایش فرسایش خاک و رواناب شود (9، 10، 11، 13 و 15) تغییر کاربری اراضی پس از سوختهای فسیلی مهمترین منبع انتشار کربن از طریق انسان به اتمسفر زمین می باشد ( ۳). تخمین زده م ی شود ۸۷ درصد انتشار کربن به اتمسفر در سطح جهانی بر اثر تغییر کاربری اراضی طی ۱۵۰ سال اخیر و به دلیل توسعه فعالیتهای کشاورزی در نواحی جنگلی اتفاق افتاده است ( ۷). هم اکنون، عملیات زراعی رو ی شیب ها ی با مواد لسی در استان گلستان که پیش از ا ین تحت پوشش طبیعی جنگل قرار داشتند، موجب فرسایش قابل توجه خا ک و سیل خیزی، بخصوص در شرق استان شده بطور یکه منطقه مذکور طی سالها ی گذشته شاهد خسارات مالی و جانی فراوانی بوده است.