بررسی زمی ن شناسی مهندسی منابع آب کارستیک غرب ایران (مطالعه موردی تاقدیس سلطان )

کاهش شدید منابع آب سطحی ، و افت شدید در منابع آب آبرفتی که به واسطه بیلان منفی در حوزه های آبریز ایجاد گردیده است، توجه خاص به منابع آب کارستی در نقاط مختلف کشور را بیش از پیش به خود اختصاص داده است.کارست به عنوان یک پدیده خاص مربوط به مناطق خاصی از جهان و ایران در حقیقت نتیجه فرآیند انحلال در برخی توده های سنگی کربناته، سولفاته، وکلروره در حضور جریان های آب با شرایط اسیدیته و سرعت ،و شیب هیدرولیکی ویژه ای اتفاق می افتد. ساختارهای تکتونیکی در تشدید این پدیده نقش زیادی ایفا می کنند و هر کجا تکتونیک شدید عمل کرده باشد با وجود سایر شرایط اشاره شده می توان انتظار توسعه مناطق کارستی را داشت. منابع کارستی در ایران در بیش از 11 درصد سطح کشور و اکثرا در زون های ساختاری زاگرس چین خورده و زاگرس مرتفع، البرز ، کپه داغ و در ایران مرکزی پراکنش دارند. زاگرس چین خورده به ویژه زاگرس جنوبی بیشترین منابع کارستی ایران را در خود جای داده است. سازندهای سخت این منطقه که نقش اصلی را در پتانسیل بالای کارست دارند غالبا سازندهای آسماری – شهبازان و سروک می باشند. تاقدیس سلطان در شمال شهر پلدختر یکی از مهمترین مناطقی از زاگرس جنوبی می باشد که پدیده های سطحی و زیر سطحی کارستی در آن بخوبی گسترش دارند. این قابلیت باعث شده است تا این ساختار زمین شناسی یکی از مهمترین منابع آب کارستی در منطقه شناخته شود. در توسعه کارست در این تاقدیس و منابع آب موجود در آن، مهمترین عامل ثانویه می تواند تخلخل ناشی از توسعه سیستم های ناپیوستگی در توده های سنگی سازند سروک باشد. بررسی های میدانی و استفاده از تکنیک دور سنجی در جهت بر قراری یک ارتباط منطقی میان ساختارهای زمین شناسی و منابع آب کارستی منطقه نشان می دهد در سطح منطقه، درتاقدیس سلطان در دره گل گل سیستم های درزه کششی به ویژه درزه های عمود بر محور چین می باشند، همچنین در این منطقه توسعه کارست در سازند سروک و آسماری - شهبازان شدید بوده ولی در سازند ایلام اندک می باشد. بیشترین چشمه های منطقه از نوع چشمه های محصور و ارتزین بوده که در میان لایه های آهکی سازند گورپی قرار دارند. منابع کارستی منطقه عمدتا به شکل مختلط از بارش های منطقه تغذیه می کنند و از لحاظ مورفولوژکی در رده کارست های انتقالی و از لحاظ تکتونیکی در رده کارست های چین خورده قرار می گیرند. عمده چاه های در حال بهره برداری در ارتفاع کمتر از 1000 متر و در سازند سروک حفر شده اند و فاصله منابع آب از سیستم های گسله منطقه کمتر از 1200 متر می باشد.

کلیدواژه ها:

کارست ، تاقدیس سلطان ، گل گل ، پلدختر ، درزه کششی ، سازند سروک