بررسی تاثیر نشست زمین بر ضرایب هیدرودینامیکی خاک (مطالعه موردی: دشت ارسنجان)

در دهه گذشته، همزمان با رخداد خشکسالی و عدم مدیریت مناسب در کشور خسارات جبران ناپذیری به ابخوان وارد شده است. حجم آب خارج شده از آبخوان در مقایسه با حجم تغذیه شده این آبخوان ها بسیار زیاد بوده که سبب منفی شدن بیلان بسیاری از دشت های کشور شده است. یکی از مخرب ترین نتایج منفی شدن بیلان، نشست زمین می باشد. دشت ارسنجان واقع در استان فارس نیز به سبب خشکسالی هایاخیر شدیداً دچار افت سطح آب زیرزمینی گردیده است که این افت سطح آب زیرزمینی نیز باعث بروز نشست زمین در قسمت قابل توجهی در دشت شده است. در این تحقیق برای بررسی بیشتر تأثیر افت سطح آب زیرزمینی بر ضرایب هیدرودینامیکی خاک دو دوره با فاصله زمانی 20 ساله (سال آبی 72-1371 و سال آبی 92-1391) برای مدل PMWIN 5.3 درنظر گرفته شد. علت انتخاب این دوره به علت وجود آمار سطح آب زیرزمینی دشت ارسنجان از سال 1371 و مشاهده نشست قابل توجه زمین در سال های اخیر بوده است. ابتدا مدل برای سال آبی 72-1371 اجرا و کالیبره گردید و سپس هدایت هیدرولیکی و ضریب ذخیره کالیبره شده برای سال آبی 72-1371 به عنوان میزان اولیه هدایت هیدرولیکی و ضریب ذخیره برای سال آبی 92-1391 درنظر گرفته شد و مدل دوباره برای این سال اجرا و کالیبره گردیده شد. طبق نتایج مدلسازی هدایت هیدرولیکی و ضریب ذخیره خاک در مرکز دشت به طرف جنوب نسبت به دو دهه قبل کاهش یافته است. این کاهش به سبب افت سطح آب زیرزمینی و به طبع آن فشرده شدن خاک منطقه صورت گرفته است. کاهش هدایت هیدرولیکی باعث کاهش سرعت آب در خاک شده، به همین سبب با برداشت بیشتر از این مناطق جبران افت از مناطق اطراف با سرعت کمتری صورت می گیرد و باعث فشرده شدن بیشتر و به طبع آن کاهش بیشتر ضرایب هیدرودینامیکی خاک می گردد.

کلیدواژه ها:

نشست زمین ، هدایت هیدرولیکی ، ضریب ذخیره ، مدلسازی آب زیرزمینی ، مدل PMWIN 5.3