آسیب پذیری ،ارزیابی ریسک و تعدیل بحران آب و مخاطره توفان های گردوغباری دریک اقلیم در حال تغییر مطالعه موردی سیستان،ایران

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 793

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

SNCC02_017

تاریخ نمایه سازی: 6 مهر 1397

چکیده مقاله:

طی دو دهه گذشته به دلیل ادامه داشتن خشکسالیهای هیدرولوژیک و اقلیمی چالش بزرگ زیست محیطی در دشت سیستان ایجادشده است.خشک شدن دریاچه های هامون و نابودی کامل تالاب بینالمللی در کنار خشکی محیط و وزش بادهای 120 روزه حیات انسانی،جانوری و گیاهی منطقه را در معرض تهدید جدی قرار داده است.بسیاری از پوششهای گیاهی بومی از بین رفته و تنوع زیستی در معرض کاهش و نابودی است.با قطع آب رودخانه هیرمند به دلایل نوسانات اقلیمی و مهمتر از آن سدسازی گسترده در کشور افغانستان بستر خشک شده دریاچه ها و بخشی از اراضی مجاور آن به چشمه های اصلی انتشار گردوغبار تبدیل شده اند .درنتیجه توفانهای گردوغباری که تا بیش از 200 روز در سال تداوم دارند سلامت حدود 400 هزار نفر از ساکنین منطقه را در برابر آسیب جدی قرار داده است که برآیند آن افزایش بیماریهاو مهاجرتهای گسترده جمعیتی ،رواج فقر و بیکاری است.هدف این پژوهش بررسی این مخاطره پیچیده از دیدگاه سیستمی با بازبینی مطالعات گذشته نگارنده و دیگر پژوهشگران برای ارایه یکراه حل عملی جهت تعادل بخشی محیطی و تعدیل مخاطره است.با توجه به چرخه مدیریت ریسک که دربرگیرنده بررسی ابعاد و شدت مخاطره و آسیب پذیری جمعیت در معرض تهدید میباشد،در این مقاله ابعاد و اجزای شدت مخاطره گردوغبار در دشت سیستان دربرگیرنده شدت باد،چالش بحران منابع آب،تغییرات پوشش زمین و منابع تولید گردوغبار و اقلیم محلی سیستان که برهمکنش آنها تعیینکننده شدت و عمق تاثیر مخاطره میباشد ،تحلیل شده است.پایه دیگر مدیریت ریسک یعنی جمعیت در معرض تهدید و آسیبپذیری انسانی نیز بررسیشده است.نتایج نشان میدهد با توجه به شدت وزش باد ، خشکی محیط و بافت جمعیتی در حال حاضر منطقه سیستان خطرناک ترین محیط برای زیست انسان است و در صورت ادامه داشتن این شرایط آسیب های جبران ناپذیر اجتماعی و اقتصادی افزون بر مباحث محیط زیستی در منطقه به وجود خواهد آمد.برای برونرفت از شرایط موجود و تعدیل حالت فوق بحرانی طرح های فراوانی در منطقه اجراشده و یا در حال اجرا میباشد ولی به نظر میرسد هیچکدام از سناریوهای موجود نمیتواند با توجه به شدت بالای مخاطره و مدیریت بحران غیرعلمی مشکلی را در منطقه حل نماید.در این مطالعه راه حلی فراگیر برای تعادل بخشی به محیط و تعدیل بحران برآمده از مخاطرات توفانهای گردوغبار با توجه به پیچیدگی های طبیعی،انسانی،زیست محیطی و سیاسی منطقه ارایه گردیده است.هدف اصلی این مدل کاهش آسیب پذیری ،افزایش تاب آوری و توانمندسازی جمعیت در معرض تهدید با احیای کانونهای اصلی بحران با استفاده از حقابه زیست محیطی تالاب هامون و بودجه ملی مقابله با ریزگردها با تکیه بر ایجاد شرکتهای دانش بنیان مردم نهاد است.

نویسندگان

محمود خسروی

دانشیار گروه جغرافیای طبیعی) اقلیمشناسی( دانشگاه سیستان و بلوچستان،زاهدان،ایران