بررسی نقش سدهای زیرزمینی بر آبدهی قنات ها

محل انتشار: همایش ملی قنات
سال انتشار: 1383
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 664

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

SNCGO01_070

تاریخ نمایه سازی: 25 فروردین 1394

چکیده مقاله:

با توجه به اینکه ایران بر روی کمربند خشک زمین قرار دارد و با توجه به گسترش کویرها و صحاری داخلی به دلیل کمبود بارندگی بالطبع در این مناطق منابع آب سطحی و همچنین منابع آب زیرزمینی کافی در دسترس نمی باشد و توسعه و استفاده از منابع آب موجود با روش های علمی و نیز استفاده بهینه از منابع آب بالقوه که گاها از دسترس خارج می شود و در نهایت مدیریت منابع آب در این مناطق جزء ضرورت ها و اهداف کلان قرار گرفته است حوضه مشرف به دریاچه سد ارس یکی از مناطق کم آب استان آذربایجان غربی می باشد که تنها منابع آبی آن محدود به آبراهه های فصلی و قناتهای واقع بر کنار این آبراهه ها است در این گونه مناطق می توان با استفاده از سدهای زیرزمینی از هدر رفتن جریان های کم آب زیرزمینی از داخل آبرفت های کم عمق جلوگیری کرده و به داخل قنات هدایت نمود با توجه به سادگی فن آوری بکار رفته در این روش که اغلب کارها توسط مردم و با مصالح محلی می تواند انجام گیرد می تواند قدم مهمی در راه خودکفایی جوامع روستایی و جلوگیری از مهاجرت آنها باشد ترکیب این فناوری با قنات که در نواحی خشک جایگاه بخصوصی دارد می تواند روش نوینی را برای حل مشکل کم آبی ارائه دهد. روستای صوفی از توابه شهرستان ماکو و به عنوان مرکز دهستان صوفی یکی از مراکز جمعیتی منطقه به شمار می رود که متاسفانه در اثر خشکسالی های اخیر مهاجرت زیادی از روستا صورت پذیرفته و خسارات سنگینی به باغات و اراضی روستا وارد شده است تنها منبع آبی این روستا آبراهه ای واقع در بالا دست روستا است که به علت گسترش تشکیلات قرمز بالایی (مارن و ماسه سنگ) در اکثر سطح حوضه آن نزولات جوی سریعا تبدیل به سیل شده و از دسترس خارج می گردند. پخش دیگر حوضه از سنگهای آهکی و آبرفت های نفوذپذیر تشکیل شده است که جریان دائمی و گایه این حوضه از آنها تامین می گردد. به علت نفوذپذیری شدید آبرفت داخل آبراهه قسمتی از جریان در آبرفت نفوذ کرده و به جریان زیرزمینی تبدیل می گردد که بخش کمی از ان توسط قنات احداث شده در کنار آبراهه زهکشی شده و مورد استفاده قرار می گیرد ولی قسمت اعظم آن به علت ورود به مناطق مارنی از حیز انتفاع خارج می شود با تتوجه به اینکه ده ها آبراهه واقع در حوضه مشرف به سد ارس و سایر نقاط استان دارای شرایط مشابه آبراهه صوفی می باشند احداث این سد به عنوان نمونه و استفاده از نتایج تاثیر اجرای آن بر تامین آب و مدیریت منابع آب نسبت به گسترش و ترویج آن با دید کاملا باز اقدام نمود در این مقاله نتایج مثبت این طرح مورد بررسی قرار می گیرد.

نویسندگان

مهدی جعفری باری

کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام آذربایجان غربی