قنات و ساختمان آن (مطالعه موردی قنوات استان یزد)

محل انتشار: همایش ملی قنات
سال انتشار: 1383
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 3,109

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

SNCGO01_113

تاریخ نمایه سازی: 25 فروردین 1394

چکیده مقاله:

قنات سازه هیدرولیکی است که توسط نیروی ثقل آب زیرزمینی را به سطح زمین هدایت می نماید ساختمان قنات شامل حفره افقی (گالری) و چندین حفره عمودی است که آب زیرزمینی در داخل حفره با شیب مناسب و تحت اثر نیروی ثقل زمین حرکت نموده و به سطح زمین میرسد. علاوه بر قسمتهای اصلی فوق ساختمان قنات شامل مظهر یا دهانه، پایاب، پسچال، پیشکار، دستکف میله، پارف، پشته، تران، خشکان، و آبخواب می باشد . حفر قنات ترکیب حفاری چاه و حفاری گالری است ولی طراحی و اجرای آن پیچیده تر بوده و قبل از آغاز عملیات حفاری به سلسله مراحل تکنیکی خاصی نیاز دارد. در استان یزد که در قسمت مرکزی ایران واقع شده است بر اساس آمار موجود حدود 2949 رشته قنات دایر وجود دارد که توسط آنها 380 میلیون متر مکعب آب زیرزمینی در سال استحصال می شود. بر اساس محاسبات انجام شده حدود 12/6 متر مکعب آب در ثانیه در ناحیه هرنج و خشکان قناتهای استان از دسترس خارج می شود که حدود 21 درصد ابدهی کل قنات را شامل می شود که با عملیات پیشگیری می توان بخشی از آن را احیا نمود عوامل طبیعی و مصنوعی موثر در آسیب پذیری قنات های یزد به شرح زیر است که می توان ان را به کلیه قنات های ایران تعمیم داد. هدر رفتن آب در ناحیه هرنج و خشکان، رسوبگذاری در چشمه های قنات ، افت سطح آب زیرزمینی در حریم قنات، سیل، خشکسالی، زمین لرزه، و حرکات زمین روی سطوح شیبدار از عوامل آسیب رسان به قنات می باشند . این مقاله در راستای حفظ و احیا قنات به عنوان سازه هیدرولیکی منطبق بر خصوصیات طبیعی برخی از آبخوانها ارائه شده که شامل پیشنهادانی به شرح زیر می باشد. 1- مطالعه و تحقیق در مورد ساختمان قنات در جهت بهینه سازی آن 2- مطالعه و تحقیق جامع آسیب پذیری قناتها در ایران و ارائه راه حل ها 3- مطالعه و تحقیق جامع در مورد جلوگیری از هدر رفتن آب زیرزمینی قناتهای موجود 4- مطالعه و تحقیق در مورد بهینه نمودن کیفیت آب قناتهای موجود.

کلیدواژه ها:

قنات ، ساختمان ، مشخصات آماری قناتهای یزد ، آسیب پذیری

نویسندگان

احمد خورسندی آقایی

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعت آب و برق شهید عباسپور