قنات منشا نام و موجب دوام گناباد و قهستان

محل انتشار: همایش ملی قنات
سال انتشار: 1383
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 839

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

SNCGO01_128

تاریخ نمایه سازی: 25 فروردین 1394

چکیده مقاله:

جابجایی اهالی شهرها و آبادی های خراسان در پی حمله و هجومها و مهاجرت ها موجب شده است که بسیاری از واژگانی که در گذشته های دور شکل گرفته و مصطلخ شده اند ظاهرا نامفهوم و بیگانه جلوه کنند و پرسش های پیرمون چیستی و چرایی آن واژه ها به پاسخ های عمدتا بی ارتباط و غیر واقعی منتهی شود . (گناباد) یکی از ان واژه ها است که به شهرستانی در جنوب خراسان اطلاق می شود برای این واژه شان نزول و معانی فراوانی ارائه گردیده که بیشتر ریشه در فرهنگ اساطیری ایران دارد اما پذیرش آن معانی برای پژوهشگرانی که هنوز به حقیقت ریال وجودی شخصیت های اسطوره ای پی نبرده اند سخت و حتی ناممکن است و تنها شاید با کنکاش در متون و جستجو در حیطه های زبان شناسی ، باستان شناسی و تاریخ بتوانند پاسخ خود را دریافت نمایند تاکنون مطالعات انجام شده در ارتباط با گناباد این فرضیه را قابل طرح کرده است که گناباد یا جناباد را «گیو» و «جن» آباد نکرده و به کفاره «گناهی» آباد نشده و «گون آباد» (گون به معنی خورشید یا نوعی گیاه) نیست بلکه به اعتبار اینکه در فرهنگ پهلوی گناباد به صورت «کناوات Kanawat» و در شاهنامه فردوسی به صورت «کنابد Kanabad» یا «کنابد Kanabod» آمده و هر یک مرکب از دو واژه «کن» به معنی کنده یا قنات (معرب کنات) و «آوات» و «بد» یا «بد» به معنی دارندگی است پس منطقی به نظر می رسد گناباد که صورت دگرگون شده کنابد است «قنات آباد» پنداشته شود. از واژه «قهستان» نیز احتمالا مفهومی غیر واقعی افاده گردیده و از آن «کهستان» یا کوهستان مستفاد شده است حال اینکه با مراجعه به فرهنگ ها متوجه این واقعیت می شویم که آن واژه هم مرکب از دو جزء «قه» و «ستان» است که جز اول صراحتا قنات و مجرای آب زیرزمینی معنی شده و قهریز صورت دیگر کهریز یا کاریز از ان بر گرفته شده و «ستان» هم معنی داریسیی و فراوانی است بنابراین و بنا بر استدلال های دیگری که در مقاله تفضیلی خواهد آمد قهستان را هم می توان «قناتستات» پنداشت نه کوهستان و با وجود یکهزار و صد و پانزده رشته قنات فقط در گناباد و فراوانی قنات در شهرهای دیگر قهستان و محوریت آن در شکل گیری فرهنگ و تمدن جنوب خراسان می توان پذیرفت که فرضیات به حقیقت نزدیک است.

نویسندگان

رجبعلی لباف خانیکی

معاون میراث فرهنگی خراسان