قرآن، حیات معقول و علوم انسانی یا مدلی برای علوم انسانی اسلامی ایرانی

علوم انسانیHuman Sciences به عنوان یکی از دستاوردهای دوران مدرن بربنیاد عقلانیت مدرن سکولار غربی پیریزی شده است. علوم انسانی به این معنا، بالطبع تنها میتواند پاسخگوی نیازهای آن دسته از جوامعی باشد که نهادهای آن را عقلمدرن سکولار هدایت میکند. در عین حال، به نظر میرسد تناقضهایی که علوم انسانی غربی در جوامع غیر سکولار، از جمله جمهوری اسلامی ایران، دامن میزندریشه در عدم انطباق گزارههای آن با نیازهای موجود در این جوامع دارد که در بستر فهمی متفاوت از عقلانیت شکل گرفتهاند. با اینحال، علوم انسانی به عنوان بنیادی - ترین شاخهی معرفت بشری برای جوامع بشری امری حیاتی است. ازاینرو، مواجههیمنفی با این علوم، به طورنمونه، تئوری گذار از علوم انسانی، به نظر کارآمد و سازنده نمینماید. پس بایسته است که رویکردی اصلاحی در مواجهه با این علوم اتخاذ کنیم تئوری بومیسازی علوم انسانیIndigenization theory of humanities نمونهای عملی از این رویکرد اصلاحی است. مبنای تئوری بومیسازی ، بسط مفهومیبومی از عقلانیت و بازسازی علوم انسانی بر بنیاد این معنای بومی از عقلانیت است. ایران به عنوان یک جامعهی اسلامی غیرسکولار نیازی مبرم به بومیسازی علوم انسانی دارد. به باور ما فرهنگ غنی اسلامی ایرانی بستری بسیار مناسب را برای بسط،(1304- مفهومی بومی از عقلانیت فراهم میکند. علامه محمد تقی جعفری ( 1377 فیلسوف و محقق معاصر ایرانی، با بسط تئوری حیات معقول، و معرفی قرآن به عنواننماد آن، مفهومی متلائم از عقلانیت برای جامعهی اسلامی به دست میدهد، که می تواند مبنایی قابل اعتماد برای بازسازی علوم انسانی در ایران باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد مختلف این مفهوم از عقلانیت به عنوان نخستین گام در بومیسازی علوم انسانی است

کلیدواژه ها:

قرآن ، عقلانیت ، حیات معقول ، علوم انسانی ، اسلام ، بومیسازی ، علامه جعفری