احداث سدهای خاکی راهکاری برای جلوگیری ازاتلاف و بهینه سازی و ارتقای بهره وری از منابع آب سطحی برای گسترش فعالیتهای کشاورزی (مطالعه موردی استان زنجان)

استان زنجان در شمال غربی ایران واقع شده و متوسط بارندگی سالانه آن حدود 360 میلیمتر و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است. سالانه در حدود 2060 میلیون مترمکعب روانابهای سطحی در ماههای سرد سال جریان می یابد که استفاده از آن برای کشاورزی ممکن نیست. لذا با توجه به وجود این پتانسیل در سطح استان به تعداد 30 دستگاه سدخاکی احداث گردید. هدف از این مقاله ارزیابی عملکرد سدهای خاکی احداثی در سطح استان زنجان جهت جلوگیری از اتلاف و بهینه سازی و ارتقای بهره وری از منابع آب سطحی برای گسترش فعالیتهای کشاورزی می باشد. برای انجام این تحقیق ابتدا اقدام به جمع آوری تمام اطلاعات مربوط به مطالعه، طراحی و اجرا سدهای خاکی در غالب فرمهای طراحی شده برای این منظور گردید. سپس عملکرد این سازه ها با توجه به اهداف در نظر گرفته شده برای احداث آنها، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که احداث این سدها توانسته در حدود 33/45 میلیون مترمکعب آب مهار نماید. کنترل و بهره برداری از این حجم آب از نظر اقتصادی در حدود 15 میلیارد ریال درآمد داشته و از اتلاف منابع آب سطحی جلو گیری نموده است. همچنین با توجه به پتانسیل موجود در منطقه، این سدها تا 165 عدد قابل توسعه میباشد. لذا با توجه به شرایط اقلیمی و وجود شرایط طبیعی مناسب در استان زنجان، احداث سدهای خاکی یکی از روشها و سازه های مناسب برای مهار و ذخیره سازی منابع آب سطحی و بهینه سازی بهره برداری از آنها برای تأمین نیازها آبی برای توسعه و گسترش فعالیتهای کشاورزی در جهت تامین نیازهای غذایی جامعه در حال رشد انسانی میباشد.

کلیدواژه ها:

سد خاکی ، منابع آب سطحی ، اتلاف منابع ، فعالیتهای کشاورزی ، زنجان