بررسی قابلیت استفاده از مدل کمی - تجربی MMF به منظور مطالعات فرسایش خاک

فرسایش خاک یک پدیده طبیعی است که متوقف نمی شود، لیکن فعالیت انسان می تواند آن را تشدید کند . فرسایش، خاک سطحی که به لحاظ مواد غذایی بسیار غنی می باشد را از دسترس گیاه خارج و آنرا نابود می سازد . علاوه بر آن فرسایش خاک دارای اثرات زیان بار دیگری است که افزایش رسوب، پر شدن تاسیسات آبیاری و مخازن سد ها، افزایش پیک جریان و تغییر مورفولوژی رودخانه ها بخشی از آن به شمار می آید . مطالعه فرسایش خاک یکی از مطالعات پایه در مباحث مربوط به حفاظت خاک و آبخیزداری است که تاکنون روش های گوناگونی برای این مطالعات در سطح جهان ارائه گردیده است . مدلهای ارائه شده بر اساس مشاهدات، فلسفه و منطق ارائه دهندگان آنها و برای شرایط محیطی مشخص فرموله شده اند و زمانی که کلیه شرایط مورد نیازشان فراهم گردد، قابل استفاده خواهند شد . به منظور به کارگیری مدلها در شرایط جدید، لازم است تا سازگاری آنان در این مناطق مورد ارزیابی قرار گیرد . در این بررسی مدل فرسایش خاک مورگان، مورگان و فینی (1982) که به اختصار MMF نامیده می شود، به دلیل ناچیز بودن پژوهشهای انجام گرفته بر روی آن در ایران و به واسطه مورد توجه قرار دادن مفاهیم جدید فرسایش خاک انتخاب، و سازگاری آن با نتایج فرسایش خاک حاصل از پلاتهای آزمایشی ایستگاه سنگانه مشهد، مورد ارزیابی قرار گرفته است . برای این منظور تعداد 78 پلات آزمایشی در شرایط متفاوت پوشش، شیب و خاک که در آنها فرسایش شیاری یا گالی مشاهده نگردید انتخاب، و مقدار کمی فرسایش خاک برای هر پلات، توسط مدل انتخابی تعیین گردید . نتایج حاصل از مقایسه مقادیر حاصل از کاربرد مدل MMF با مقادیر واقعی فرسایش خاک در هر پلات نشان داد که تنها در 21/51 درصد پلاتهای منطقه، مقادیر مدل، منطبق بر مقادیر مشاهده ای می باشد . نتیجه گیری نهایی تحقیق اینکه مدل فرسایش خاک مـورگان، مورگان و فینی (1982) ، تنها برای مناطق با پوشش گیاهی کم و شیب نسبتا زیاد و در شرایط مورد تحقیق، قابل استفاده می باشد .این مدل در شرق زنجانرود توسط Van و Rahnama (1996) Liesout (1997) مورد تایید قرار گرفته است، لیکن Dadrasi (1997) بجز برای اراضی بدخیم، کاربرد آن را در غرب زنجانرود توصیه نکرده است .