دیستمپر در فک دریای خزر و بررسی علت مرگ و میر دسته جمعی فک های دریای خزر در سالهای 2007 ، 2002 ، 2000 ، 1997

فک دریای خزر گونه ا ی از فک ها است که مختص دریای خزر می باشد و در واقع تنها پستاندار دریایی این دریاچه است . جنس نر و ماده به هنگام بلوغ دارای طولی به اندازه 1/3 تا 1/5 متر و وزن 50 تا 60 کیلوگرم می باشند، ماده کمی کوجکتر از نر ها می باشند . توله ها هنگام تولد معمولا دارای وزن حدود 5 کیلو گرم و طول 64 تا 79 سانتیمتر می باشند این فک ها در سن 8 سالگی بالغ می شوند و بطور متوسط 50 سال زندگی می کنند . در سال 1900 جمعیت این فکها به 1000/000 می رسیده در صورتیکه در شمارشی که در اواخر 1980 انجام شد تعداد آنها 360/000 تا 400/000 گزارش شده ، در سال های اخیر سرشماری دقیقی صورت نگرفته است ولی با توجه به مرگ و میر های دسته جمعی اخیر تعداد آنها بسیار کمتر از 360/000 می باشد . غذای اصلی فک های این ناحیه ماهی کیلکا می باشد اما از سایر ماهی ها مثل نقره ماهی و گوپی و همچنین سخت پوستان نیز تغذیه می کنند . این فک ها معمولا از اواخر دی تا اواخر بهمن بصورت کلنی های بزرگ در مناطق شمالی دریای خزر ( روسیه و قزاقستان ) جهت انجام تولید مثل ، شیر دادن به توله ها ، جفت گیری ، یافت می شوند . تعداد کمی از فکها نیز در طول این ماهها در سواحل ترکمنستان یافت می شوند . توله ها معمولا در اواخر دی تا اواخر بهمن متولد می شوند و به مدت 4 تا 5 هفته از شیر مادران خود تغذیه می کنند،نرهای بالغ معمولا 2 بعد از تولید مثل به این مناطق می آیند و جفت گیری از اواخر بهمن تا اواسط اسفند ، صورت می گیرد . بعد از این اکثر فک ها ( به جز آنهایی که بیمارند و توانایی کافی بدنی برای حرکت را ندارند ) از این نواحی یخی به نواحی مرکزی و جنوبی برای پیدا کردن غذا مهاجرت می کنند و از اردیبهشت تا شهریور را در این مناطق سپری می کنند . در سال های 1997 ، 2000 ، 2002 و 2007 مرگ و میر صدها فک در سواحل شمالی ( قزاقستان ) و سواحل شرقی و غربی ( سواحل روسیه و آذربایجان و ترکمنستان ) و به میزان کمتر سواحل جنوبی ( استانهای شمالی ایران ) دریای خزر گزارش شده است . در طی این سال ها تحقیقات مختلفی برای کشف عامل اصلی مرگ و میرها صورت RT-PCR گرفته و به نظر می رسد ( با توجه به علائم کلینیکی و بررسی روی نمونه خون لاشه ها و انجام آزمایش ( موربیلی ویروس ها CDV عامل اصلی این اتفاق باشند ، البته بررسی ها نشان داده عواملی همچون تغییرات آب و هوایی، سموم ارگانو کلره، عوامل انگلی و باکتریای، وضعییت بد تغذیه ای نیز در ایجاد این مرگ ومیرها موثر می باشند . با وجود شناخته شدن عامل اصلی بیماری ،هنوز راه انتقال این ویروس و همینطور عامل اصلی انتقال و مخزن این ویروس کشف نشده است . به همین دلیل نیاز به بررسی های بیشتری برای جلوگیری از یک مرگ و میر دسته جمعی دیگر، است