آب بندانها و مدیریت منابع آب در مناطق ساحلی ایران مطالعه موردی: استان گیلان

بحران کم‌آبی و اثرات منفی آن از گذشته بوده و هست و کمبود آن در ایران یکی از عوامل محدود‌کننده اصلی توسعه فعالیت‌های اقتصادی در دهه‌های آینده به شمار می‌رود. بنابراین بهره‌برداری پایدار از منابع آبی و حفاظت از اکوسیستمهای گیاهی و جانوری که به نوعی متکی به اکوسیستمهای آبی میباشند یکی از چالش‌های اصلی در مدیریت منابع آب می‌باشد. بحران کم آبی و مسائل و مشکلات ناشی از آن، همچنین کنترل و مهار آبهای سرگردان و ممانعت از آسیب رسانی از طریق سیلابهای مخرب تنها به عصر ما اختصاص ندارد، بلکه اجداد و نیاکان ما از گذشته‌های دور با این مشکل دست به گریبان بودند که در هر منطقه از کشورمان با توجه به خصوصیات آب و هوایی، شرایط توپوگرافی و خاکشناسی، شیوه‌های خلاقانه و بهینه‌ای را جهت بهره‌برداری از منابع آبی ابداع نمودند که از این طریق توانسته‌اند از این منبع گرانقدر با حداکثر راندمان بهره‌برداری نمایند.در استان‌های شمالی کشور به علت بارش فراوان و پراکنش نامنظم آن، امکان مهار 100 درصدی وجود ندارد، از این‌رو ساخت آب‌بندان در سراسر منطقه شمالی ایران از راهکارهای موثر برای استفاده بهتر از منابع آبی است. وجود آب‌بندان‌ها به علت پراکنش زمانی و مکانی بارندگی‌ها و ناممکن بودن ساخت سد در همه مناطق ساحلی ایران، جایگاه بسیار مهمی در ذخیره‌سازی آب‌های سطحی ایفا می‌نماید.براساس اطلاعات موجود ساخت آب‌بندان‌ها از سه هزار سال پیش تاکنون در استان‌های ساحلی رواج داشته و از حدود 200 سال پیش از آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تامین کننده آب کشاورزی مورد توجه بوده است. در این مقاله با توجه به اهمیت این سازه به بررسی نحوه احداث و تاثیر و جایگاه آن از نظر اجتماعی، اقتصادی، منابع‌آب و اکولوژیکی در استان گیلان( به عنوان استانی که درصد بالایی از منابع آب کشاورزی خود را از طریق آب‌بندان‌ها تامین می‌کند) پرداخته شده است

کلیدواژه ها:

آب بندان ، مناطق ساحلی ، بهره‌برداری ، توسعه پایدار