مدیریت سنتی تقسیم آب در کشتخوان های مناطق کویری

کمبود آب یکی از چالش ها و مشکلات اساسی است که در مناطق خشک و کویری وجود دارد. آب مایه حیات و زیستن در عرصه های خشک و بیابانی و کویری است. سالیان دراز کشاورزان سخت کوش از این سرمایه حیاتی به نحو احسن بهره می گرفتند. بدلیل عدم تناسب اراضی کشاورزی و مقدار آب موجود و قابل دسترس برای کشاورزی روش های مختلفی جهت تقسیم و بهره برداری بهینه از آب بکارگرفته می شده است. دوره های زمانی تقسیم آب معمولا متناسب با نوع کشت و یا نوع پوشش گیاهی درختی ویا غیر درختی متفاوت بوده است. در گذشته نوع مدیریت تقسیم آب توسط میراب بر اساس نوع کشت از اهمیت زیادی برخوردار بوده، چرا که هر گونه اختلال در امر تقسیم آب می توانسته به مشاجرات و درگیری های زیادی بین کشاورزان بیانجامد. در این مطالعه به روش های مختلف تقسیم آب در برخی کشتخوان های شهرستان اردکان به عنوان الگوی سنتی مدیریت آب در بخش کشاورزی و رابطه آن با نوع کشت پرداخته شده است. با توجه به اینکه اطلاعات کاملی از نوع کشت موجود در سنوات گذشته به راحتی قابل دسترس نیست لذا از تصاویر ماهواره ای مربوط به دهه های گذشته بهره گرفته شد. سپس رابطه بین میزان کشت و آبدهی قنوات در دوره های مختلف تقسیم آب مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که علاوه برموثر بودن میزان آبدهی قنوات، نوع پوشش گیاهی و مساحت زیر کشت هر کشتخوان نیز تعیین کننده دوره های آبیاری و نحوه تقسیم آب بوده است

کلیدواژه ها:

تقسیم عادلانه آب ، نوع کشت ، تصاویر ماهواره ای