گنبد های چوبی در شمال غرب ایران

پوشش گنبد بنّائی در ایران پیشینه ای دیرینه دارد چوبهای محکم و بلند که در حقیقت عنصر اصلی پوشش تخت است در ایران یافت نمیشود به همین دلیل باعث شد پوشش سغ و گنبد رواج پیدا کرده و بخصوص در دهانه های وسیع جای پوشش تخت را بگیرد. نمونه های باقیمانده از کاخهای ساسانی نشان می دهد که گوشه سازی هایی از چوب در این کاخها انجام گرفته است که قدیمی ترین آنها در بازه هور در اواخر دوره اشکانی و اوایل ساسانی می باشد و کم کم گنبدها نیز با استفاده از این تکنیک ساخته شدند ولی موریانه خیز بودن سرزمین ایران گوشه سازی با چوب و اجرای گنبد با چوب به تدریج در بسیاری از نقاط ایران متروک شد فقط در برخی مناطق با این شیوه به گنبد سازی ادامه دادند در آثار باقیمانده با پوشش گنبدی چوبی از دوره صفویه نشان می دهد که سابقه تاریخی این گنبد های چوبی در ایران به آغاز دوره صفویه قرن 17 م. مربوط نمی شود و پیش از آن نیز وجود داشته ، زیرا مهارت و هنرمندی که در اجرای این گونه گنبدها به کار رفته است نمیتواند کار آن دوره بدون داشتن تجربه قبلی در این زمینه باشد با توجه به اینکه چوب یک ماده آلی است و نسبت به مصالح ساختمانی دیگر سریع تر از بین می رود به همین جهت آثار کمی از این ساختار چوبی با قدمتزیاد باقی مانده است.نمونه هایی از این گنبد های چوبی در برخی نقاط ایران از دوره صفویه بخصوص در منطقه آذربایجان باقی مانده است. نحوه اجرای آن در مناطق مختلفمتفاوت می باشد و نمونه هایی از این نوع ساختار در روستای اشتبین ، همیان آباد،روستای نخجوان تپه و .... و یکنمونه چهار تاقی در آذر شهر باقی مانده استکه در نوشتار اصلی به ساختار و نوع اجرای این پوششهای چوبی خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها:

چوبی ، گنبد ، منحنی