بررسی جنس مصالح و فرم به کار رفته در گرهچینی خانههای قزوین نمونه موردی: خانه یزدیها، خانه بهشتی و حسینیه امینیها در قزوین

گرهچینی از هنرهای ظریفی است که کاربرد آن در معماری ایرانی پیشینهای بس طولانی دارد و از اوایل دوره اسلامی در ایران رایج بودهاست. این هنر بدیع بهوسیلهی مصالح مختلف گچ، انواع کاشی شامل کاشی زیررنگی و هفترنگ، سفال، کاشی و آجر،معرق کاری، حکاکی بر سنگ، آینه کاری و در فرمهای هندسی متنوع اجرا میشده و به ویژه در تزئینات بناها مورد استفاده قرار میگرفته است. باتوجه به گوناگونی در مصالح ساخت گره و همچنین تنوع در طرح و نقش آن، اینگونه بنظر میرسد که مصالح بر روی فرم گرهچینی تاثیرگذار بوده است. مقاله حاضر تلاشی است در جهت یافتن نوع مصالح و فرم هندسی مورد استفاده درتزئینات معماری خانههای شهر قزوین. به همین منظور سه خانهی یزدیها، خانه بهشتی و خانه حسینیه امینیها در قزوین برای بررسی درنظر گرفته شد. پرسشهای این پژوهش عبارتند از اینکه آیا تزئینات گرهچینی در خانههای قدیمی شهر قزوین پیرو اگویهندسی خاصی بودهاند؟ آیا این الگوها فقط توسط مصالحی خاص اجرا شدهاند یا هر الگو باتوجه به مقتضیات طرح اجرا شدهاست؟برای یافتن پاسخ این پرسشها ابتدا بررسی تزئینات گرهچینی در هر بنا پرداختیم و پس از بهدست آوردن جنس مصالح و الگوهای بهکاررفته در گره موجود در هر بنا و ارائه آنها در قالب جداول، آنها را با یکدیگر مقایسه کردیم. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی– تحلیلی استفاده شده و شیوه گردآوری دادهها روش اسنادی براساس مطالعات کتابخانهای و استفاده از مقالات و سایت-های اینترنتی مربوطه و همچنین مطالعات میدانی میباشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که طرح گره به کار رفته در خانههای قدیمی شهر قزوین تابع جنس مصالح نبوده و سهولت اجرا و فراوانی مصالح ارجحیت داشته است

کلیدواژه ها:

گرهچینی ، معماری بومی ، قزوین ، خانه ، فرم گره ، جنس مصالح ، تزئینات