بررسی اثر کاربری اراضی برمیزان نیترات و فسفات آب رودخانه زاینده رود

حوزه آبخیز زاینده رود در ناحیه فلات مرکزی ایران قرار دارد . با وجود اهمیت اقتصادی اجتماعی این حو زه در منطقه خشک مرکزی ایران، مطالعه جامعی جهت بررسی اثر کاربری اراضی آن بر پارامتر های کیفیت آب رودخانه صورت نگرفته است . بدین منظور تعداد 8 ایستگاه نمونه برداری در بخش میانه رودخانه که بیشترین تنوع کاربری اراضی را دارد ( ازباغ بهادران تا زیار ) انتخاب و به وسیله نرم افزار Arcview به کمک DEM و نقشه کاربری اراضی منطقه، مرز زیرحوزه آبخیز و نسبت کاربری های اراضی مختلف مربوط به هر ایستگاه تعیین گردید . دو پارامتر اساسی سنجش کیفیت آب شامل فسفات و نیترات محلول به صورت ماهانه در طی یک دوره یکساله از مرداد ماه 1385 ، مو رد پایش قرار گرفت . نتایج حاصل نشان داد که روند تغییرات میزان نیترا ت و فسفات محلول در طول مسیر رودخانه افزایشی است . غلظت فسفات در آب رودخانه از نظر زمانی روند مشخصی نداشت ، اما نیترات در آب رودخانه روند منظمی را نشان داد به طوری که کمترین میزان نیترات ( اصلاح شده نسبت به میزان دبی ) در فصل زمستان ( بهمن ماه ) مشاهده شد و از آن پس سیر صعودی داشته تا اینکه در فصل تابستان ( شهریور ماه ) به حداکثر میزان خود می رسد و سپس کاهش پیدا می کند . میانگ ین سالانه میزان نیترات با کاربری های کشاورزی و شهری همبستگی مثبت ( به ترتیب r =0/74 و ) r =0/81 و با کاربری های زمین بایر و جنگل همبستگی منفی ( به ترتیب r -=0/76 و ) r -=0/74 در سطح 0/05 داشت . میزان فسفات با هیچ کدام از کاربریهای اراضی همبستگی معنی داری نشان نداد

کلیدواژه ها:

نیترات ، فسفات ، کاربری اراضی ، رودخانه زاینده رود