بررسی و تحلیل آبخیزداری شهری

فعالیت در زمینه آبخیزداری در ایران با توجه به مغضل گل انباشتگی سریع مخزن سد های ذخیره ای در سال 1346 با تغییر نام دفتر فنی خاک وابسته به وزارت منابع طبیعی وقت به دفتر حفاظت خاک وآبخیزداری در بخش اجرا ء ابتداء در منطقه نوزیانواقع در سرابان حوزه آبخیزرودخانه دز با هدف کاهش و جلوگیری از ورود رسوبات ناشی از فرسایش به مخزن سد دز آغاز شده است . از آن زمان تاکنون اگر چه تغیی رات عمده ای در درک و برداشت های علمی و عملی از این علم و کابرد های آن شده، اما محوریت وتمرکز بر آبخیزداری در محیط های طبیعی و جنبه های مختلف آن با تأکید بر حفا ظت خاک ، جلوگیری و مبارزه با فرسایش آبی و کاهش خسارات سیل بوده است . بنابراین، به رغم تقسیم و تفکیک آبخیزداری با توجه به مفهوم آبخیزو آبخیزداری، به آبخیزداری محیط های طبیعی، آبخیزداری شهری و آبخیزداری مناطق روستائی دو بخش مربوط به آبخیزداری شهری و مناطق روستائی کمتر مطرح بوده و مورد توجه قرار داشته اند . در مقاله حاضر سعی گردیده با بررسی اصول و مفاهیم آبخ یزداری شهری که از طریق مرور منابع معتبر و اقدامات عملی انجام شده در ملل مختلف جهان و به صورت موردی در ایران اقدام به تحلیل این مبحث مهم به ویژه با چالش ها ومسائل موجود در شهرهای بزرگ و کلان شهرهای ایران شود . نتیجه بررسی ها وجمع بندی تجارب مبیین این است که ه رجند پرداختن به آبخیزذاری شهری از نظر اجرائی با تغییرات ایجاد شده در اکثر شهر ها سهل و عاری ازمحدودیت نیست،اما ضرورت دارد برنامه ریزی عاجل و جدی در این زمینه در بخش های آموزش،تحقیق و اجراء به عمل آید . بی شک بری رفع مغضلاتی مانند ورود سیلاب ها به پهنه شهره ا،آبگرفتگی معابر در اثر سیلاب های شهری، نامناسب بودن و نبود امکانات زیربنائی برای ایجاد فضاهای سبز درون وپیرامون شهری به خصو ص برای ایجادتفرجگاه ها و پناهگاه و نقاط امن برای استفاده در زمان وقوع حوادث غیر مترقبه و آلودگی هوا، توجه به آبخیزداری شهری در کشور را نه تنها ضرورتی گریزناپذیر بلکه یک الزام است .

کلیدواژه ها:

آبخیزداری شهری ، محیط های طبیعی ، سیلاب ، سیلاب شهری ، فضای سبز ، تفرجگاه ، حوادث غیر مترقبه