تأثیرات قنات بر ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران

سال انتشار: 1394
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 2,153

فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

WHEC02_100

تاریخ نمایه سازی: 25 آذر 1395

چکیده مقاله:

قنات مطمئن ترین و پایدارترین گزینه در بهره برداری مطلوب و منطقی از سفره های آب زیر زمینی به حساب می آید و به علت میسر بودن بهره گیری از امکانات زیر بنایی محلی، هزینه و انرژی ناچیزی نیاز دارد. این فناوری هوشمندانه که از دیرباز مورد توجه بوده و تعامل کاملی با امکانات محلی داشته است، با بهره گیری از شیوه های مناسب و با استفاده از نیروی ثقل، بدون هر نوع انرژی اضافه ای آب را به سطح زمین می آورد و در مقایسه با تمامی روش های تأمین آب، از دیرپایی بیشتری برخوردار است. قنات نه یک فناوری صرف، بلکه سازگار با عوامل زیست محیطی است. قنات آب شیرین مخروط افکنه ها را به خاک حاصلخیز دشت ها و حاشیه ده ها می رساند و بدین ترتیب موجب توسعه ای پایدار می شود. زندگی مردم بویژه در مناطق گرم و خشک و کم آب به وجود قنات وابسته بوده و تنها راه دستیابی به آب در این مناطق از طریق قنات بوده است. از این جهت مردم توجه ویژه ای به قنات داشته اند. این اهمیت و تأثیر باعث به وجود آمدن باورها و اعتقادات جالبی درمورد قنات در بین مردم این مناطق شده است. به گونه ای که بخشی از فرهنگ مردم آن مناطق شده است. از جمله این باورها می توان به باور به نر ماده بودن آب، برگزاری مراسم عروسی و قربانی کردن برای قنات به منظور افزایش میزان آب قنات اشاره کرد. در این مقاله، تاریخچه مختصری در مورد قنات ذکر شده و سپس به تأثیرات مختلف قنات بر جنبه های مختلف ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران در گذر زمان پرداخته شده است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای انجام شده است و براساس نتایج به دست آمده قنات در پیش از تاریخ و در نجدایران ابداع شده است. سپس دردورهحکومت های مقتدر ایران پیش از اسلام و دولت های بعدازاسلام، سیرتکاملی پیمود و بیش از پیش مورد بهره برداری قرارگرفت؛ تا جایی که نقش تعیین کننده ای در زندگی مادی و معنوی ساکنان این سرزمین ایفا نمود. دیگران هم این شیوه آبرسانی را از ایرانیان فرا گرفتند. قنات ها تا سال ها قبل به دلیل باورها و آداب و رسومی که درباره آن ها وجود داشت، پابرجا و محترم شمرده می شدند. اما اکنون با بی مهری فراوانی مواجه شده اند و دیگر از قربانی کردن، عروسی و خواص دارویی آن خبری نیست. نقش قنات در شکل گیری اجتماعات شهری و روستایی، و اهمیت آن به عنوان یک تکنیک بومی سازگار با شرایط محیط جغرافیایی، انکارناپذیر است. حیات اجتماعی و اقتصادی اجتماعات شهری و روستایی بویژه در مناطق مرکزی فلات ایران بر محور قنات است و بدون قنات اساساً تمدن در اینبخش از سرزمین شکل نمی گرفت.

کلیدواژه ها:

قنات ، ساختار اجتماعی و فرهنگی ، ایران

نویسندگان

کبری دادمحمدی

دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • -افشار، ایرج. 1366. نامواره دکتر محمود افشار. تهران: بنیاد موقوفات ...
  • -الکرجی، ابوبکرمحمد بن الحسن الحاسب. 1348. استخراج آب های پنهانی. ...
  • -انصاف پور، غلامرضا _ 1355. تاریخ زندگی اقتصادی روستاییان و ...
  • -اومستد، ا. ت. 1372. تاریخ شاهنشاهی هخامنشی. ترجمه محمد مقدم. ...
  • -بارتولد، 1350. آبیاری در ترکستان، ترجمه کریم کشاورز. تهران: موسسه ...
  • جمعه پور. محمود. 1385. کاریز دستاورد دانش و فرهنگ بومی ...
  • -خسروی، خسرو. 1359. جامعه شناسی روستاهای ایران. تهران: انتشارات پیام. ...
  • -خسروی، خسرو. 1358. نظام های بهره برداری از زمین در ...
  • -خورسندی آقایی، احمد , احمد مالکی 1384. قناتدرایران(مطا لعه‌مورد ی ...
  • -ساعدلو، هوشنگ. 1357. مسائل کشاورزی ایران. تهران: انتشارات رواق. ...
  • -شهشهانی، سهیلا. 1998.کاشان شهری بین بیابان و کوهستان، ترجمه پروین ...
  • -صدر، محمد باقر. محمد کاظم موسوی. 1350. اقتصاد ما. جلد ...
  • -صداقت کیش، جمشید. 1382. قنات های مقدس ایران. کتاب ماه ...
  • -صفی نژاد، جواد. 1353. بنه. تهران: انتشارات توس. ...
  • -فرهادی، مرتضی. 1362. عروسی آب. ماهنامه آبزیان .4-23 :(4) ...
  • -گوبلو، هانری.1371. قنات فنی برای دستیابی به آب.ترجمهابوالحسن سروقدمقدم ومحمدحسین ...
  • -لمبتون، . ک. س. 1345. مالک و زارع در ایران. ...
  • -نفیسی، سعید. 1342. تاریخ اجتماعی ایران(در دوران پیش از تاریخ ...
  • -هنروی، مرتضی. 1356.مطالعه ای در گسترش کاریز از ایران به ...
  • -هنری، مرتضی. 1357. کاریز، مطالعه ای در گسترش کاریز از ...
  • -هنروی، مرتضی. 1358. نگاهی گذرا به کاریز. یادنامه یغما(32): .550-556 ...
  • -ورداسبی، ابوذر. 1358. مالکیت و ملک داری در اسلام. تهران: ...
  • -وامقی، ایرج. 1379. آبیاری در ایران باستان، یک مسئله اجتماعی. ... [مقاله ژورنالی]
  • نمایش کامل مراجع