مشارکت مردمی در استحصال و بهره برداری از منابع آب در کشاورزی(مطالعه موردی شهر مجن )

مجن یا ماسوله کویر یکی از زیر حوضه های آبریز شهرستان شاهرود دارای وسعتی در حدود ٣٩٩ کیلومتر مربع است . در مجن تملک آب و زمین مزروعی از جایگاه و منزلت اجتماعی بالایی برخوردار است . بیشترین نیروی فعال در بخش کشاورزی فعال هستند و افراد بیکار برای مهاجرت از خود مقاومت نشان میدهند و با قیمت زیاد سعی دارند خود را به آب و زمین کشاورزی وصل نمایند و همین علتی برای افزایش غیر متعارف قیمت آب و زمین در منطقه شده است . تشکیل شرکت سهامی آبیاری مجن از سال ١٣٤١ به عنوان یک سازمان رسمی ،کار جمعی ، نشانه توسعه یافتگی اجتماعی و داشتن انعطاف برای پذیرش تشکلهای مشارکتی مشابه و متعالی تر می باشد . نمونه بارز دیگر تشکلهای موجود حول محورچاههای عمیق ویا ذخیره آبهای اضا فه زمستانه در تورکینستهای احداثی است . از نظر شیوه بهره برداری منابع آب دشت مجن را میتوان به سه گروه اصلی تقسیم کرد . -١ منابع اب قدیمی یا سنتی شامل رودخانه چشمه ها و قنوات -٢ منابع اب جدید یا چاههای عمیق -٣ تورکینست و بندهای ذخیره ای سیلابها و اب مازاد در فصول غیر کشاورزی در نظام بهره برداری از منابع آب سنتی دشت مجن شامل رودخانه ها و قنوات در قالب شرکت سهامی ، به امر بهره برداری از رودخانه اصلی مجن یعنی رودخانه پیش ده و قنوات میپردازد . کادر بهره برداری مرکب از مدیر عامل و افرادی به عنوان میراب بوده که کار تقسیم آب بین حقابه داران و نگهداری و مرمت تاسیسات و شبکه آبیاری را بعهده دارند میزان مالکیت حقابه داران بر حسب واحد محلی و زمان بر روی کارتهای مخصوص مشخص و مبنای دریافت آب از گروه میرابی میباشد . چاهها تحت مالکیت یک یا چند نفر و در مواردی بیش از ٤٠ نفر نیز میباشد در این مورد یک نفر به عنوان مدیر عامل مسئولیت مدیریت بهره برداری از چاه را به عهده دارد . نمونه بارز تشکلهای اخیرد رخصوص ذخیره آبهای اضافه زمستانه و سیلاب در تورکینستهای احداثی میباشد و سهامداران در آب رودخانه نیز سهیم هستند با دقت نظر در این روشها میتوان الگویی مناسب را برای دیگر مناطق مشابه ارائه داد .