بررسی میزان افزایش دما و تغییر کاربری اراضی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و تاثیر آن در تبخیر تعرق پتانسیل و حقیقی حوضه و سطوح آزاد آب

منطقه مورد مطالعه بخش هایی از حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی (شمال،جنوب و شمال غرب دریاچه ارومیه) را شامل می گردد. در این پژوهش داده های ماهواره ای و سنجنده های SPOT، ETM ،MSS، TM با استفاده از تکنیک های RS و GIS،در استخراج کلاس های کاربری و پوشش اراضی 42 درصد حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی و طی سالهای 1355 تا 1384 مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاصل حاکی از عمده ترین تغییرات در کاربری اراضی، در بخش ساخت و ساز و اراضی شور و باتلاقی و کمترین تغییرات در اراضی مرتعی بوده است. در این خصوص بررسی دمای حوضه دریاچه ارومیه در دو دوره دراز مدت (25 ساله منتهی به سال آبی 77-76) و اخیر ( 13 ساله منتهی به سال آبی 90-89) از طریق آمار چندین ایستگاه تبخیرسنجی با توزیع مناسب در سطح حوضه، نشان می دهد که دمای حوضه طی دو دوره مذکور 1/3 درجه افزایش داشته است. این میزان افزایش دما منجر به افزایش 11 درصدی تبخیر و تعرق پتانسیل و 8/8 درصدی تبخیر و تعرق واقعی طی دو دوره، گردیده است. افزایش 11 درصدی تبخیر و تعرق پتانسیل باعث افزایش تبخیر مستقیم از سطح دریاچه در حدود همین میزان گردیده و افزایش 8/8 درصدی تبخیر وتعرق واقعی باعث از بین رفتن 72 درصد بارندگی بشکل تلفات تبخیر و تعرق در دوره جدیدگردیده است. در نهایت تغییر کاربری که در محدوده مورد مطالعه به وقوع پیوسته است، منجر به افزایش دما، تبخیر از سطح حوضه، مصارف آب های سطحی و زیرزمینی و نیز تأثیر عمده ای در میزان رواناب ورودی به دریاچه ارومیه گردیده است در واقع تأثیر گذاری همزمان تغییر اقلیم (افزایش دما) و تغییر کاربری منجر به افزایش عامل تبخیر و تعرق پتانسیل و حقیقی گردیده است.

کلیدواژه ها:

ایستگاه تبخیرسنجی ، تغییر کاربری ، تکنیک های RS و GIS ، دریاچه ارومیه ، تبخیر تعرق پتانسیل حقیقی حوضه