چالش دگرگونی نقش شهرهای ارتباطی زاگرس ، نمونه موردی شهر کرمانشاه

منطقه زاگرس معبری تاریخی میان دو سرزمین تمدن خیز میان رودان و ایران داخلی بوده و همواره در ارتباط بازرگانی و فرهنگی این دو سرزمین نقشی اساسی و تعیین کننده داشته است . جاده تاریخی ابریشم (خراسان ) که شرق و غرب آسیا و نهایتاً اروپا را به هم ارتباط می داد از میان این کوه ها عبور کرده و منزل گاه ها و گره گاه های اصلی این جاده با فواصل نسبتاً یکسانی زنجیره ای از شهرهای بزرگ و کوچک تاریخی را شکل داده است. برخی از این شهرها با توجه به موقعیت محلی و منطقه ای خود از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند و در سلسله مراتب شهری منطقه ای و ملی در درازای تاریخ از موقعیت برتری برخوردار شده اند. این شهرها با توجه به تحول و دگرگونی الگوهای ارتباطی و شکل گیری سازوکارهای نوین اقتصادی ملی و جهانی ، دچار دگرگونی نقش و در حقیقت از دست رفتن نقش تاریخی خود و در نتیجه ناکامی در مواجه با شرایط جدید شده اند. شهر کرمانشاه از جمله شهرهای کهن زاگرس است که با توجه به نقش ارتباطی و استراتژیک خود ، همواره به عنوان یکی از شهرهای عمده کشور از اهمیت خاصی برخوردار بوده است . این شهر پیش و پس از دوران اسلامی مورد توجه خاص شاهان و سلاطین بوده و همواره از نقشی ارتباطی، تجاری و حتی نظامی در خور توجه برخوردار بوده است. علاوه بر نقش تجاری و بازرگانی ، مرکزیت این شهر به مثابه مکان گرد آمدن مازاد محصول چند دشت و حوزه حاصلخیز اطراف ، همواره زمینه شکوفایی آن را بیشتر کرده است و در دوران اسلامی واقع شدن بر مسیر زیارتی عربستان و عراق بر رونق آن افزود. اگر چه کرمانشاه هنوز نیز در راس سلسله مراتب شهری منطقه غرب کشور و زاگرس میانی است ، اما در دوران جدید با توجه به دگرگونی شیوه های حمل و نقل و تجارت و جابجایی مسافر ، نقش تاریخی خود را از دست داد است . در این حال به نظر می رسد که یافتن نقش جدید بر پایه مزیت های نسبی و نوآوری مدیریت شهری برای ایجاد مزیت های جدید باید مورد توجه قرار گیرد. این مقاله در پی آن است که با روشن کردن نقش تاریخی شهر کرمانشاه و چگونگی تحول و دگرگونی آن ، بر ضرورت نقش یابی جدید با توجه به سازوکارهای جدید ملی و بین المللی تاکید کند.