رحمان شریفی - عضو هیات علمی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان سمنان

پدیده زمین لغزش همانند زلزله و بعنوان یکی از اشکال حوادث غیر مترقبه هر از چند گاه خسارات فراوانی را در کشور ببار می آورد و به عوامل مختلف ذاتی و خارجی چون زلزله، فعالیت گسلها، بارندگی، شیب، آب های زیرزمینی و .. بستگی دارد. به دلیل اهمیت موضوع و شناخت این پدیده، نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش در یک حوزه آبخیز چاشم- خــطیرکوه واقع در شمال سمنان تهیه گردید. این نقشه بر اصول تلفیق دو نقشه شیب در سه کلاس 5-0،15-5 و بیشتر از 15 درصد و نقشه زمین شناسی (نقشه نهشته های لغزشی و غیر لغزشی) استوار است. نقشه حاصله دارای پنج پهنه پایدار، عموماً پایدار، بطور متوسط پ_ایدار، بطور متوسط ناپایدار و پهنه مستعد روانگرایی بوده که مساحت زمین لغزش هر یک از این پهنه ها در منطقه به ترتیب 57،263،394،652و 94 هکتار می باشد. مقایسه و انطباق نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش با نقشه پراکنش سطحی 44 مورد از زمین لغزش های منطقه نشان می دهد که نقشه حاضر با نتایج قابل قبول و ضریب اطمینان خوبی به بخش های اجرایی مربوطه قابل توصیه می باشد. برای تعیین ارتباط و تاثیر آب های زیر زمینی (مظهر چشمه های دائمی و موقتی) بعنوان یکی از فاکتورهای مؤثر در ایجاد زمین لغزش، نقشه پراکنش نقطه ای چشمه های منطقه با استفاده از عکس های هوایی 1:20000 و 1:50000 و نقشه های توپوگرافی 1:50000 همراه با عملیات صحرایی تهیه شده و حدود 54 مورد چشمه به ثبت رسیده است. مقایسه و انطباق نقشه پراکنش نقطه ای چشمه ها با نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش منطقه نشان می دهد که حدود 84% از چشمه ها در پهنه های بطور متوسط ناپایدار و پهنه های خطر بالفعل وجود داشته که بیانگر دقت بالای نقشه پهنه بندی تهیه شده و میزان تاثیر و نقش چشمه ها در ناپایداری دامنه ها و زمین لغزش های منطقه بوده است

زمین لغزش، آب های زیرزمینی، نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش، نقشه پراکنش چشمه ها، روش نیلسن، حوزه آبخیز چاشم-خطیرکوه