فرزین تفضلی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا، همدا
علی اکبر سبزی پرور - دانشیار هواشناسی گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا، همدان
حمید زارع ابیانه - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا، همدان
حسین بانژاد - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینا، همدان

با توجه به اهمیت تبخیر – تعرق در مدیریت منابع آب، برنامه ریزی آبیاری، ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی بر روی بازده و تامین نیاز ابی گیاهان، تعیین دقیق این پارامتر بسیار مهم و حیاتی می باشد. با توجه به مشکلات فنی و مالی که در بکارگیری لایسیمترها وجود دارد، استفاده از مدلها و معادلاتی که بتواند این پارامتر ار با دقت نسبتا مطلوبی برآورد نماید امری ضروری بنظر می رسد. استفاده از مدلهای تبخیر – تعرقی که به مولفه های تابش نیاز دارند، بدلیل عدم دسترسی به داده های تابش اندازه گیر شده و مشکلات بکارگیری مدلهای پیچیده تابشی علیرغم بالا بودن دقت انها، کمتر مورد استقبال کاربران قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، ارزیابی حساسیت مدلهای مختلف تبخیر – تعرق به تابش ورودی است که توسط معادلات مختلف ساد ه تابش برآورد گردیده است. در این تحقیق از 4 مدل جنسن (هیز (2 مدل)، هارگریوز و پنمن – مانتیث – فائو 56 (PMF56) برای تخمین تبخیر – تعرق روزانه گیانه مرجع چمن (ET0) در اقلیم نیمه خشک همدان استفاده گردید. تابش ورودی مورد نیاز (Rs) مدلهای فوق با 4 مدل مختلف آنگستروم، پاتریج، دانشیار و صباغ محاسبه گردید. در مجموع 17 سناریوی مختلف مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی نتایج مدلها با داده های روزانه اندازه گیری 4 لایسیمتر چمن در مدت دو سال و با معیارهای اماری R2 , MBE , RMSE ,t انجام شد. نتایج بررسی نشان داد که از 17 سناریوی مطالعه شده مدل جنسن – هیز شماره 2 که معادله تابش دانشیار در آن بکار گرفته شده است، در مقایسه با سایر مدلها، مقدار ET0 را با دقت بیشتری در اقلیم نیمه خشک همدان براورد می ماید. مدل PMF56 با تابش کل (Rs) محاسبه شده به روش پاتریج و تابش خالص (Rn) محاسبه شده به روش ایرماک جایگاه دوم را از نظر دقت در تخمین ET0 دارا می باشد. با توجه به ارزش آب در مناطق خشک و نیمه خشک بکارگیری نتایج بدست امده در برآورد نیاز ابی گیاهان در اقلیم های خشک و نیمه خشک (سرد) توصیه می گردد.

تبخیر - تعرق گیاه مرجع ، لایسییمتری ، مدل های تابش ، اقلیم نیم خشک