عبدالرحیم هوشمند - استادیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
فریبرز محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشکده مهندسی علوم آب شهید چمر

از میان مصرف کنندگان آب مانند بخش های صنعت، مصارف شهری و کشاورزی ، بخش کشاورزی با مصرف بیش از 75 درصد از ابهای در دسترس ، بزرگترین بخش مصرف کننده آب می باشد. بدلیل اقلیم نیمه خشک ایران، ابهای زیر زمینی از دیرباز از نظر ایرانیان به عنوان یکی ازمهمترین منابع آب مطرح بوده است. یکی از مباحث مهم ابهای زیر زمینی به منظور استفاده از کشاورزی، کیفیت این آبها می باشد. این موضوع را می توان از دو دیدگاه بررسی کرد: بررسی وضع موجود و بررسی روند تغییرات کیفی آن، به منظور استفاده در کشاورزی. این تحقیق در ابخوانی به مساحت 190000 هکتار در منطقهای در شمال استان خوزستان با استفاده از داده های شوری 101 چاه عمیق و نیمه عمیق با روش های اماری و با استفاده از نرم افزارهای GIS انجام شده است.وضع موجود و روند تغییرات کیفی آبخوان در فصل بهار مورد بررسی قرا رگرفته و نتایج بررسی نقشه های میانگین شوری سالانه در کنار نقشه های شوری فصل بهار در طی 5 سال و استفاده از نقشه های انحراف از معیار بیانگر روند بهبود شرایط شوری به میزان 1000 میکروموس بر سانتیمتر در 60 درصد ابخوان می باشد. همچنین نتایج نشان دهنده همبستگی بیشتر نقشه شوری بهار هر سال با نقشه میانگین همان سال نسبت به نقشه شوری میانگین سال قبل می باشد. ولی مسئله قابل توجه، شوری بسیار زیاد (بر اساس استاندارد ازمایشگاه شوری خاک امریکا برای آب با مصارف کشاورزی) 3500 هکتار از ابخوان در فصل بهار نسبت به سایر فصول می باشد. در مطالعات پیشین در این آبخوان ، این 3500 هکتار به عنوان منطقه دارای آلودگی نقطه ای شناخته شده است. با توجه به میزان شوری آبهای زیر زمینی این قسمت از آبخوان در فصل بهار، در صورت استفاده از ابهای فوق درکشاورزی شاهد شوری و تخریب منابع خاک و کاهش محصول در اراضی مشروب شده خواهیم بود.

نقشه های شوری پایه ، نقشه های انحراف از معیار شوری