جواد رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
علی اصغر قائمی - استادیار بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه شیراز

عدم یکنواختی توزیع آب و کود در سیستم های مختلف ابیاری و تاثیر آن بر روی عملکرد محصول از موضوعاتی است که هنوز به صورت جدی در علم کشاورزی دنبال نمی شود و با وجود مکانیزه شدن ادوات کشاورزی هنوز در اکثر نقاط کشور شاهد کود پاشی به شیوه سنتی در سطح مزرعه هستیم که به تبع علاوه بر غیر یکنواختی عملکرد محصول، آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی و دیگر آلودگی های زیست محیطی از مضرات استفاده از کودهای شیمیایی به صور دستی و غیر یکنواخت در سطح مزرعه است. لذا اعمال مدیریت آب و کود نیتروژنی برای افزایش عملکرد و کاهش آلودگی منابع آب ضروری است. هدف از این تحقیق بررسی یکنواختی توزیع نیترات در سیستم آبیاری بارانی خطی (Linear) تحت مدیریت کود آبیاری ذرات علوفه ای می باشد. به همین منظور تحقیقی در مزرعه ای به مساحت 11/2 هکتار در شمال غرب دانشکده کشاورزی شیراز واقع در منطقه باجگاه تحت سیستم آبیاری بارانی خطی و در قطعه ای همجوار با آبیاری بارانی به مساحت 8 هکتار آبیاری جوی و پشته ای انجام شد. به منظور بررسی توزیع یکنواختی کود در سطح مزرعه در دو ردیف به فاصله 6 متر از هم به موازات لوله آبیاری و به فواصل 6 متر میخکوبی صورت گرفت. در کنار هر یک از میخ ها یک عدد قوطی نمونه برداری آب بر روی پایه قرار داده شد. غلظت نیتروژن نیتراتی در ردیف های مبنای سنجش و ارزیابی قرار گرفت. برای مشخص نمودن نیتروژن نیتراتی خاک، 24 ساعت پس از آبیاری از هر ردیف 24 عدد نمونه از عمق 0-30 سانتی متر گرفته شد. از مقایسه غلظت نیتروژن نیتراتی در نیمرخ خاک در داخل قوطی های نمونه برداری می توان به همخوانی میزان کودی که در داخل قوطی های نمونه برداری قرار دارد با کودی که در نیمرخ خاک ذخیره گردیده است پی برد. نیتروژن مورد نیاز گیاه از منبع کودی اوره (46%N) تامین گردید. این مقدار در سیستم بارانی خطی تحت مدیریت کود آبیاری برابر 135 کیلوگرم در هکتار در طول دوره رشد و به ترتیب با مقادیر 7/2، 8/5، 10/7، 12/2، 13/4، 14/5، 16، 17/5، 17/5 و 17/5 کیلوگرم در هکتار و برای سیستم آبیاری جوی و پشته ای برابر 280 کیلوگرم در هکتار بود که طی دو مرحله با مقادیر 150 و 130 تن در هکتار محاسبه گردید. نتایج نشان داد توزیع یکنواختی کود در سطح کودی 7/2 و 17/5 کیلوگرم در هکتار در امتداد هرردیف در پروفیل خاک و در داخل قوطی های نمونه برداری به ترتیب کمترین و بیشترین مقداربوده است.

آبیاری بارانی خطی ، نیترات ، کود آبیاری ، ذرت علوفه ای