سیدابوالقاسم حقایقی مقدم - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، م
فرزاد جاویدفر
سیدابراهیم دهقانیان
ابوالقاسم الحانی

این تحقیق بمنظور بررسی تاثیر آرایش کشت کلزا و روش های آبیاری سطحی روی کمیت و کیفیت وکارایی مصرف آب کلزا به صورت ملی در پنج استان خراسان (مشهد)، فارس (داراب)، اردبیل (مغان) ، اذربایجان غربی (خوی) و تهران (کرج) در 2 سال زراعی به اجرا در آمد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بصورت کرت های خرد شده با سه عامل اصلی روشهای آبیاری (1- شیاری معمولی، 2- نواری و 3- شیاری یک درمیان) و سه عامل فرعی آرایش کاشت(1- دو ردیف کاشت روی پشته، 2- سه ردیف کاشت روی پشته 3- چهار ردیف کاشت روی پشته) در سه تکرار انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین پنج منطقه در دو سال زراعی نشان میدهد: 1ـ در روش آبیاری شیاری معمول با احتمال بیش از 95 درصد عملکرد محصول به اندازه 6 و 9 درصد به ترتیب نسبت به روش های نواری و شیاری یک در میان افزایش یافت و درصد روغن نیز از دو روش دیگر بیشتر بود. لذا چنانچه محدودیتی در منابع آب آبیاری وجود نداشته باشد، استفاده از روش آبیاری شیاری معمولی برای کشت کلزا قابل توصیه است. 2ـ استفاده ازروش آبیاری شیاری یک درمیان با احتمال بیش از 99 درصد موجب صرفه جویی به میزان 29 و 25 درصد درحجم آب ورودی به مزرعه به ترتیب نسبت بهروش های نواری وشیاری معمولی گردید. همچنین روش شیاری یک درمیان حجم رواناب خروجی از مزرعه را به اندازه 20 و 13 درصد نسبت به روش های نواری و شیاری معمولی کاهش داد . بلحاظ شاخص کارایی مصرف آب نیز روش آبیاری شیاری یک در میان بر دوروش دیگر بطور معنی داری برتری داشت و توانست بین 19 تا 33 درصد موجب ارتقاء این شاخص گردد. لذا چنانچه در منطقه تحت کشت کلزا محدودیت منابع آب وجود داشته باشد، توصیه می گردد از روش ابیاری شیاری یک درمیان استفاده بعمل آید. 3ـ آرایش کاشت دو ردیف روی پشته بهصورت معنی دار موجب افزایش عملکرد محصول و ارتقای کارایی مصرف آب نسبت به آرایش سه و چهار ردیفه گردید. لذا توصیه می شود درصورت کاشتکلزا باخطی کارهای غلات، یک یا دو ردیف وسطی هر واحد کاشت کور شده و با فاصله 20 تا30 سانتی متر کشت انجام شود.

کلزا ، آبیاری سطحی ، آرایش کاشت ، کارایی مصرف آب ، عملکرد دانه و روغن