مهرنوش اسکندری تربقان - کارشناس ارشد خاکشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
علی رضا آستارایی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
مسعود اسکندری تربقان - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی شیروان
سارا صدوقی - کارشناس ارشد خاکشناسی دانشگاه فردوسی مشهد

به دلیل فشار جمعیت و پی امد آن افزایش تقاضای غذا، خاکهای متاثر از املاح ، بیش از پیش مورد توجه قرا رگرفتند و ا زآنجا که بیشتر منابع ابی شور زیر زمینی با غالبیت یون های کلر و سولفات مواجهند این اهمیت را دو چندان نموده است . سمیت یون کلر تاکنون بارها گزارش شده است ولی به تاثیر نسبت های انیونی کلر به سولفات که در بیشتر مناطق جهان ازجمله ایران عامل شوری خاک و آب هستند، بر عملکرد گیاه به همراه مصرف کودهای شیمیایی کمتر توجه شده است که این مطالعه به آن پرداخته است. به این منظور ازمایشی با 6 تیمار اصلی نسبت های آنیونی کلر به سولفات آب آبیاری شامل 1) شاهد (C0S0) 2) نسبت 1:1 (C1S1) 3) نسبت 2:1 (C1S3) 4) نسبت 1:3 (C2S1) 5) نسبت 1:2 (C2S1) 6) نسبت (C3S1) با استفاده از نمک های سولفات کلسیم و کلرید کلسیم و 2 تیمار فرعی کود نیتروژن 1- 75 (N1) و2- (N2) 150Kg n/HA در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار برای هر تیمار در شرایط گلخانه انجام گرفت. همچنین برای مقایسه سطوح فرعی کود نیتروژن ، از شاهد دیگری (بدون اعمال هر گونه تیمار کودی) با سه تکرار نیز استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد حداکثر و حداقل میانگین ارتفاع گیاه تحت تاثیر نسبت های انیونی کلر به سولفات آب ابیاری در تیمار های C1S1 و C3S1 به ترتیب با 4/6% افزایش و 4/2% کاهش نسبت به شاهد مشاهده و حداکثر میانگین طول سنبه نیز با 12/7% افزایش نسبت به شاهد در تیمار C1S2 مشاهده گردید. حداکثر عملکرد دانه د رجعبه در تیمار نسبت C1S3 با 52/4% افزایش نسبت به شاهد و پس از آن با 39/4% افزایش نسبت به شاهد در تیمار C1S2 مشاهده گردید، در حالیکه تیمار نسبت C3S1 نیز با 20/8% افزایش و اختلاف معنیدار نسبت به شاهد حداقل مقدار عملکرد دانه درجعبه را نشان داد. مقایسه میانگین ارتفاع گیاه، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر دوسطح نیتروژن (150 , 75Kg/ha) اختلاف معنی داری با یکدیگر نشان نداد لیکن نسبت به شاهد بدون کود افزایش داشت. مقایسه وزن دانه در سنبله تحت تاثیر دو سطح نیتروژن نشان داد سطح 150Kg/ha با 19/6% افزایش نسبت به شاهد و سطح 75 Kg/ha با 10/7% افزایش نسبت به شاهد اختلاف معنی داری در سطح اطمینان 5% داشتند. لیکن مقایسه عملکرد کاه و کلش درجعبه در هر دوسطح با شاهد معادل20/3% نسبت به سطح 75Kg/ha و13/6% نسبت به سطح 150Kg/ha نیتروژن کاهش داشت ولی مقایسه عملکرد دانه در جعبه با شاهد افزایشی معادل 23/6 با سطح 150Kg/ha و11/5% با سطح 75Kg/ha نشان داد. تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر نسبت های انیونی آب ابیاری وسطوح نیتروژن نشان داد حداکثر آن به ترتیب در تیمارهای C1S1N2 , C1S2N2 با 31/1% و 28/6% افزایش نسبت به شاهد و حداقل آن در تیمار C3S1N1 با 8/8 درصد افزایش نسبت به شاهد مشاهده گردید. نتایج ازمایش همچنین نشان داد حداکثر عملکرد کاه و کلش در جعبه در تیمار C1S2N2 وجود داشت که نسبت به شاهد کاهشی معادل 8/7% و نیز حداقل آن در تیمار C0S0N1 با کاهشی معادل 24/2% نسبت به شاهد مشاهده گردید. حداکثر عملکرد دانه در جعبه در تیمار C1S3N2 با 45/4% افزایش نسبت به شاهد و پس از آن به ترتیب در تیمارهای C1S2N2 , C1S3N1 با 33/1% و 32% افزایش وحداقل آن در تیمار C0S0N1 با 27/4 % کاهش نسبت به شاهد مشاهده گردید. به طور کلی نتایج نشان دهنده بیشتر بودن سمیت یون کلر نسبت به سولفات دراب آبیاری خصوصا بر عملکرد دانه گیاه بود. بررسی اثرات متقابل نسبت های آنیونی و دو سطح نیتروژن نشان داد کاهش در عملکرد در تیمار شاهد بدون کلر و سولفات مشاهده گردید و افزایش کلر و سولفات تا یک سطحی اثر مثبت داشت، که در نتیجه می توان با بهره گیری از مدیریتی صحیح در امر بهره برداری منابع آب و خاک کشور، به طور مطلوب ار انها استفاده نمود.

نسبت های کلر به سولفات آبی آبیاری ، نیتروژن ، عملکر د جو