جمشید پیری - دانشگاه شیراز
علیرضا سپاسخواه - دانشگاه شیراز

اندازه گیری تبخیر در مناطق خشک و نیمه خشک که تبخیر پذیری هوا معمولا زیاد است و مقدار آن از توانایی خاک در هدایت آب در فاز مایع بیشتر است مهم می باشد. همچنین بین عمق سطح ایستابی و تبخیر از سطح خاک در اغلب مناطق خشک و نیمه خشک نیز رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد. پارامترهای بافت خاک، درصد اجزا، عمق سطح ایستابی وقدرت تبخیر پذیری هوا نقش موثری در تبخیر از سطح خاک دارند که با استفاده از عمق جبهه تبخیر (ناپیوستگی فاز مایع – بخار) و شدت تبخیر در خاک ها و مناطق مختلف قابل محاسبه می باشد.در این مطالعه، از یک مدل فیزیکی سطح ایستابی کاذب برای تعیین عمق جبهه تبخیر و شدت تبخیر در شرایط غیر همدما در شرایط گلخانه استفادهشد. برای اندازه گیری رطوبت خاک جهت تعیین عمق جبهه تبخیر از بلوک های گچی کالیبره شده استفاده گردید. سپس مدل شبیه سازی عمق جبهه تبخیر و شدت تبخیر برای شرایط مختلف شامل بافتهای مختلف، قدرت تبخیر پذیری متفاوت، و سطح ایستابی توسعه یافت. نتایج همچنین نشان میدهد که عمق جبهه تبخیر در بافت های سبک بیشتر است بطوریکه، عمق جبهه تبخیر درسطوح ایستابی 30، 70 و 40 سانتی متر خاک لوم شنی ، پس از 77 روز به ترتیب برابر با 6/14، 7/85، 13/86 سانتی متر می باشد که می تواند بدلیل تخلخل پایین و بیشتر بودن پدیده پسماند در این بافت باشد. هرچه بافت خاک سنگین تر باشد عمق جبهه تبخیر کمتر خواهد شد. همچنین برای خاک لوم عمق جبهه تبخیر در سطح ایستابی 30، 40 و 70 سانتی متری پس از 77 روز به ترتیب برابر با 5/23، 7/27، 12/2 سانتی متری و برای خاک لوم رسی این مقادیر به ترتیب برابر با 5/4، 7/2 و 10/9 سانتی متری می باشد. هرچه عمق سطح ایستابی بیشتر شود عمق جبهه تبخیر بیشتر میشود.

تبخیر ازخاک لخت ، عمق جبهه ، سطوح ایستابی ، بلوک گچی